1Allahın əmri gələcəkdir. Ona görə də onu istəməkdə tələsməyin! Allah onların qoşduqları şəriklərdən uzaq və ucadır.

2Allah Öz iradəsi ilə mələkləri vəhylə bəndələrindən dilədiyi kimsəyə göndərib buyurar: “Məndən başqa heç bir ilah olmadığına dair (bəndələrimi) xəbərdar edin və Məndən qorxun!”

3O, göyləri və yeri haqq ilə yaratdı. Allah onların qoşduqları şəriklərdən ucadır!

4O, insanı nütfədən (bir damcı sudan) yaratdı. Ancaq bir də görürsən ki, o (insan) açıq-aşkar bir düşmənə çevrilib.

5Mal-qaranı da O yaratdı. Onlarda sizin üçün istilik (vasitələri) və başqa faydalar vardır. Onlardan (bir qisminin ətindən) yeyirsiniz.

6Səhər (otlağa) göndərərkən, axşam (tövləyə) gətirərkən onlara baxıb zövq alırsınız.

7(Bu heyvanların bir qismi də) sizin yüklərinizi, yalnız məşəqqətlə çata biləcəyiniz bir məmləkətə daşıyarlar. Həqiqətən, sənin Rəbbin çox şəfqətlidir, mərhəmətlidir.

8Atları, qatırları və uzunqulaqları da minəsiniz və zinət olsun deyə (Allah yaratdı). O, sizin bilmədiklərinizi (başqa minik vasitələri) də yaradır.

9Doğru yolu göstərmək Allaha məxsusdur. Yolun əyrisi də vardır. Əgər O diləsəydi, əlbəttə, sizin hamınızı doğru yola yönəldərdi.

10Göydən su endirən Odur. Ondan həm içirsiniz, həm də onun vasitəsilə otlaqlarınız göyərir.

11Allah onun vasitəsilə sizin üçün əkinlər, zeytun, xurma, üzüm və hər cür meyvələrdən yetişdirir. Həqiqətən, bunda təfəkkür edən insanlar üçün dəlillər vardır.

12O, gecəni, gündüzü, günəşi və ayı sizin xidmətinizə verdi. Ulduzlar da Onun əmri ilə ram edilmişdir. Həqiqətən, bunda düşünən insanlar üçün dəlillər vardır.

13Yer üzündə sizin üçün yaratdığı növbənöv şeyləri də (istifadənizə verdi). Şübhəsiz, bunda da düşünüb öyüd alanlar üçün ibrətlər vardır.

14Təzə ət yeyəsiniz və bəzək əşyalarını çıxarıb istifadə edəsiniz deyə, dənizi də sizin xidmətinizə verən Odur. Gəmilərin orada suları yara-yara üzdüyünü görərsən. (Bütün bunlar) Onun lütfündən istəməyiniz və şükür etməyiniz üçündür.

15O, sizi yırğalamasın deyə, yer üzündə möhkəm dağlar, yolunuzu tapasınız deyə də, çaylar və yollar yaratdı.

16(Başqa) nişanələr də (yaratdı). Onlar ulduzlarla da yollarını taparlar.

17Elə isə yaradan (Allah) yarada bilməyən (bütlər) kimi ola bilərmi?! Bəs siz (bunları) düşünüb öyüd almırsınızmı?

18Əgər Allahın nemətlərini saysanız, onları sayıb qurtara bilməzsiniz. Həqiqətən, Allah çox bağışlayandır, rəhmlidir.

19Allah sizin gizlətdiklərinizi də, aşkar etdiklərinizi də bilir.

20Allahı qoyub ibadət etdikləri (bütlər) heç bir şey yarada bilməzlər. Axı onlar özləri yaradılmışlar.

21Onlar diri deyil, ölüdürlər. Nə zaman diriləcəklərini də bilməzlər.

22Sizin ilahınız bir olan ilahdır. Axirətə inanmayanlara gəldikdə, onların qəlbləri inkarçıdır, özləri də təkəbbürlüdürlər.

23Şübhəsiz ki, Allah onların gizlətdiklərini də, aşkar etdiklərini də bilir. Həqiqətən, O, təkəbbürlənənləri sevməz!

24Onlara: “Rəbbiniz nəyi nazil etdi?” - deyildiyi zaman onlar: “Əvvəlkilərin əfsanələrini”, - deyərlər.

25Onlar qiyamət günü həm öz (günah) yüklərinin hamısını, həm də cahillikləri üzündən azdırdıqları kimsələrin (günah) yüklərindən bir qismini daşımaları üçün (belə deyirlər). Bilin ki, daşıyacaqları (bu yük) necə də pisdir!

26Onlardan əvvəlkilər də (peyğəmbərlərə) hiylə qurmuşdular. Ancaq Allah onların binalarını bünövrəsindən sökdü və tavan yuxarıdan onların üstünə çökdü. Əzab onlara heç ağıllarına gəlməyən bir yerdən gəlmişdi.

27Sonra qiyamət günü Allah onları rəzil edib belə deyəcəkdir: “Barələrində (möminlərlə) mübahisə etdiyiniz şəriklərim (bütləriniz) haradadır?” Elm verilmiş kəslər isə belə deyəcəklər: “Həqiqətən, bu gün kafirlər üçün rəzillik və pislik (əzab) vardır”.

28Öz-özlərinə zülm edərkən canlarını mələklərin aldıqları kimsələr: “Biz heç bir pis iş görmürdük”, - deyərək təslim olarlar. Xeyr! Həqiqətən, Allah sizin nələr etdiyinizi çox yaxşı bilir.

29Ona görə də içində əbədi qalacağınız cəhənnəmin qapılarından girin! Təkəbbürlənənlərin sığınacaqları yer necə də pisdir!”

30Təqva sahiblərinə: “Rəbbiniz nəyi nazil etdi?” - deyildikdə onlar: “Xeyir (nazil etmişdir)”, - deyərlər. Bu dünyada yaxşılıq edənlər üçün yaxşı mükafat vardır. Axirət yurdu isə, əlbəttə, daha xeyrlidir. Müttəqilərin yurdu necə də gözəldir!

31(O yurd) daxil olacaqları Ədn cənnətləridir. (Ağacları) altından çaylar axır. Orada onların istədikləri hər şey vardır. Allah təqva sahiblərini belə mükafatlandırır.

32Onlar mələklərin: “Sizə salam olsun! Etdiyiniz (yaxşı) əməllərə görə cənnətə daxil olun!” - deyərək tərtəmiz olduqları halda canlarını aldıqları kimsələrdir.

33(Kafirlər) mələklərin onların yanına gəlməsini, yaxud Rəbbinin əmrinin gəlməsinimi gözləyirlər?! Onlardan əvvəlkilər də belə etmişdilər. Allah onlara zülm etmədi, lakin onlar özləri özlərinə zülm edirdilər.

34Nəhayət, etdikləri (pis) əməllərin cəzasına düçar oldular və istehza etdikləri (əzab) onları bürüdü.

35Müşriklər dedilər: “Əgər Allah diləsəydi, nə biz, nə də atalarımız Ondan başqasına ibadət edərdik. Onun əmri olmadan heç bir şeyi haram etməzdik”. Onlardan əvvəlkilər də belə etmişdilər. Peyğəmbərlərin vəzifəsi isə yalnız açıq-aşkar bir təbliğdir.

36Şübhəsiz, Biz hər bir ümmətə: “Allaha ibadət edin və Tağutdan (bütlərdən) uzaq durun!” - deyə (əmr etmələri üçün) peyğəmbər göndərdik. Allah onlardan bir qismini doğru yola yönəltmişdir. Onlardan bir qisminin də zəlalətdə qalması vacib olmuşdur. Ona görə də yer üzündə dolaşın və (peyğəmbərləri) yalanlayanların aqibətinin necə olduğunu görün!

37Onların hidayətə gəlməsini çox arzulasan da, bil ki, Allah (haqq yoldan) azdırdığı kimsələri hidayətə yönəltməz. Onlara yardım edənlər də olmaz.

38Onlar: “Allah ölən bir kimsəni diriltməz!” - deyə var gücləri ilə Allaha and içdilər. Əksinə, (ölüləri diriltmək) Onun haqq olaraq verdiyi bir vəddir. Ancaq insanların çoxu bunu bilmir.

39Allah ixtilafda olduqları məsələləri onlara izah etmək üçün və kafirlər də özlərinin yalançı olduqlarını bilsinlər deyə (onları dirildəcəkdir).

40Biz bir şeyi (yaratmaq) istədiyimiz zaman ona yalnız: “Ol!” – deyərik, o da dərhal olar.

41Zülmə məruz qaldıqdan sonra Allah yolunda hicrət edənlərə gəlincə, Biz onları dünyada gözəl bir şəkildə məskunlaşdıracağıq. Axirət mükafatı isə şübhəsiz ki, daha böyükdür. Kaş (kafirlər, yaxud hicrət etməyə qarşı çıxanlar bunu) biləydilər!

42Onlar Rəbbinə təvəkkül edən səbirli kəslərdir. (Yuxarıdakı iki ayədə xəbər verilən kimsələr, başda Həzrət Peyğəmbər (s.ə.s.) olmaqla Qüreyşlilərin zülmündən qaçaraq hicrət edənlərdir. Həqiqətən də, hicrətdən sonra Allah-Təala onlara din və dünya baxımından gözəl bir həyat bəxş etmişdir.)

43Səndən əvvəl də vəhy etdiyimiz kişilərdən başqasını peyğəmbər göndərmədik. Əgər bilmirsinizsə, bilənlərdən soruşun!

44(Onları) açıq-aşkar möcüzələr və kitablarla (göndərmişdik). Sənə də Quranı nazil etdik ki, insanlara, onlara göndəriləni açıqlayasan və ola bilsin ki, onlar düşünüb dərk edərlər.

45Pislik etmək məqsədilə hiylə quranlar Allahın onları yerə batırmayacağından, yaxud gözləmədikləri bir yerdən onlara əzabın gəlməyəcəyindən əmindirlərmi?

46Və ya gəzib dolaşarkən (əzabın) onları yaxalamayacağından (əmindirlərmi)? Onlar (əzaba) mane ola bilməzlər.

47Yaxud (əzabın) onları yavaş-yavaş yaxalamayacağına (əmindirlərmi)? Şübhəsiz ki, Rəbbiniz çox şəfqətlidir, mərhəmətlidir.

48Onlar Allahın yaratdığı - kölgələri kiçilən və Allaha səcdə edərək sağa-sola əyilən hər hansı bir əşyaya baxıb təfəkkür etmədilərmi?

49Göylərdə və yerdə olan hər bir canlı və mələklər təkəbbürlənmədən Allaha səcdə edirlər.

50Onlar üstlərində olan Rəblərindən qorxar və özlərinə əmr olunanları yerinə yetirərlər.

51Allah buyurmuşdur: “İki ilah qəbul etməyin! O Allah, tək bir ilahdır. Elə isə, yalnız Məndən qorxun!”

52Göylərdə və yerdə nə varsa, hamısı Onundur! Din (itaət) də daima Ona aiddir. Elə isə, siz Allahdan başqasındanmı qorxursunuz?

53Sizə bəxş edilən hər bir nemət Allah tərəfindəndir. Sonra sizə bir zərər toxunduğu zaman Ona yalvarırsınız.

54Sonra zərəri sizdən dəf etdiyi zaman içinizdən bir qrup çox keçmədən Rəbbinə şərik qoşar.

55Onlar özlərinə verdiklərimizə nankorluq etmək üçün (belə edirlər). Elə isə, (bir müddət dünya nemətlərindən) faydalanın. Tezliklə (həqiqəti) biləcəksiniz!

56Onlar özlərinə verdiyimiz ruzidən (mahiyyətini) bilmədikləri şeylərə (bütlərə) pay ayırırlar. Allaha and olsun ki, iftira yaxdığınız şeylərə görə mütləq sorğu-sual olunacaqsınız! (İslamdan əvvəl bəzi bütpərəst ərəblər əkinlərin və heyvanların bir qismini Allah və bütlər arasında bölüşdürərək: “Bu Allahın, bu da bütlərimizin payıdır!” - deyirdilər. Yuxarıdakı ayədə bütpərəstlərin bu hərəkətlərinə işarə edilir.)

57Onlar qızları Allaha aid edirlər. O, pak və müqəddəsdir! Arzuladıqlarını (oğlanları) da özlərinə aid edirlər.

58Onlardan birinə qız övladı olduğu müjdəsi verildiyi zaman qəzəblənmiş bir halda üzü qapqara qaralar.

59Ona verilən pis müjdə səbəbilə insanlardan gizlənər. O, onu (qız övladını) zəlillik içində yanındamı saxlasın, yoxsa torpağamı basdırsın (deyə düşünər). Görün, verdikləri hökm necə də pisdir! (Hüzaa və Kinanə qəbilələri: “Mələklər Allahın qızlarıdır!” - deyirdilər. Halbuki özləri qız uşaqlarını diri-diri torpağa basdırırdılar. Yuxarıdakı ayədə onların bu hərəkətləri təsvir edilməkdədir.)

60Pis sifətlər (xüsusiyyətlər) axirətə inanmayanlara məxsusdur. Ən uca sifətlər isə Allaha məxsusdur. O, yenilməz qüvvət və hikmət sahibidir!

61Əgər Allah insanları etdikləri haqsızlıqlara görə (bu dünyada) cəzalandırsaydı, yer üzündə heç bir canlını sağ qoymazdı. Lakin Allah onları (cəzalarını) təqdir olunmuş bir vaxta qədər təxirə salır. Onların əcəli gəlib çatdığı zaman nə bir an geri qalar, nə də bir an irəli keçə bilərlər.

62Onlar özlərinin xoşlamadıqlarını (qızları) Allaha aid edirlər. Ən gözəl olanın (gözəl aqibətin) özlərinə aid olduğunu söyləyən dilləri də yalan deyir. Şübhəsiz ki, onlar üçün cəhənnəm vardır və onlar ora ən qabaqda girəcəklər.

63Allaha and olsun ki, səndən əvvəlki ümmətlərə də peyğəmbərlər göndərdik. Ancaq şeytan onlara (o ümmətlərə) öz əməllərini gözəl göstərdi. Ona görə də şeytan bu gün onların dostudur. Onlar üçün ağrılı-acılı bir əzab vardır.

64Biz Kitabı (Quranı) sənə yalnız ixtilafda olduqları məsələləri onlara izah etməyin üçün və möminlərə hidayət və rəhmət olsun deyə nazil etdik.

65Allah göydən su endirdi və onunla yer üzünü ölümündən sonra diriltdi. Şübhəsiz ki, bunda (haqqı) dinləyənlər üçün dəlillər vardır.

66Şübhəsiz, heyvanlarda da sizin üçün bir ibrət vardır. Belə ki, sizə onların qarınlarındakı ifrazat ilə qan arasından çıxan, içənlərin boğazından rahatlıqla keçən xalis bir süd içirdirik.

67Xurma və üzümün meyvələrindən də içki və gözəl qidalar əldə edirsiniz. Şübhəsiz ki, bunda düşünənlər üçün bir dəlil vardır. (Bu ayə hələ spirtli içkilər haram edilmədən əvvəl Məkkədə nazil olmuşdur. Daha sonra nazil olan ayələrlə içki bir mənalı olaraq haram edilmişdir.)

68Rəbbin bal arısına belə vəhy etdi: “Dağlarda, ağaclarda və (insanların) düzəltdikləri çardaqlarda özünə yuva qur!

69Sonra bütün meyvələrdən ye və Rəbbinin sənin üçün asanlaşdırdığı yollarla get!” Onların qarınlarından insanlar üçün şəfa olan müxtəlif rənglərdə şərbət (bal) çıxar. Şübhəsiz ki, bunda düşünən insanlar üçün bir dəlil vardır.

70Sizi Allah yaratdı, sonra da O, sizin canınızı alacaqdır. Sizlərdən bəzisi vaxtilə bildiklərini xatırlamasın deyə ömrünün ən ixtiyar çağına qədər yaşadılar. Həqiqətən, Allah hər şeyi biləndir, hər şeyə qadirdir.

71Allah bəzilərinizə digərlərindən daha çox ruzi vermişdir. Daha çox ruzi verilənlər özlərini tabeçiliyində olanlarla bir tutmamaq üçün onlara ruzilərini vermirlər. Onlar Allahın verdiyi neməti inkarmı edirlər?

72Allah sizin üçün özünüzdən (insan cinsindən) zövcələr yaratdı, zövcələrinizdən də sizin üçün oğullar və nəvələr yaratdı. Təmiz qidalardan da sizə ruzi verdi. Belə olan halda onlar hələ də Allahın nemətini inkar edib batiləmi inanırlar?

73Onlar (müşriklər) Allahı qoyub göylərdən və yerdən onlara heç bir ruzi verə bilməyən və buna əsla gücləri çatmayanlara (bütlərə) ibadət edirlər?

74Ona görə də heç bir şeyi Allaha bənzətməyin (şərik qoşmayın)! Şübhəsiz ki, Allah hər şeyi bilir, siz isə bilməzsiniz.

75Allah, heç bir şeyə gücü çatmayan və başqasının malı olan bir qul və verdiyimiz gözəl ruzidən həm gizli, həm də aşkar infaq edən (azad) bir kimsəni misal gətirdi. Heç onlar eyni ola bilərlərmi? Həmd Allaha məxsusdur. Lakin onların əksəriyyəti bunu bilməz.

76Allah iki nəfəri də misal gətirdi; onlardan biri laldır, heç bir şey bacarmır və ağası üçün bir yükdür. Ağası onu hara göndərsə, bir xeyir gətirməz. O və doğru yolda olub ədaləti əmr edən kimsə eyni ola bilərmi?

77Göylərin və yerin qeybini yalnız Allah bilir. Qiyamət ancaq bir göz qırpımında, yaxud daha az bir vaxtda qopacaqdır. Şübhəsiz ki, Allah hər şeyə qadirdir.

78Allah sizi heç bir şey bilmədiyiniz halda analarınızın bətnlərindən çıxartdı. Şükür edəsiniz deyə Allah sizə qulaqlar, gözlər və qəlblər bəxş etdi.

79Göy üzündə ram edilmiş quşları görmədilərmi?! Onları (havada) yalnız Allah saxlayır. Həqiqətən, bunda iman gətirmiş insanlar üçün dəlillər vardır.

80Allah evlərinizi sizin üçün bir hüzur yeri etdi və heyvanların dərilərindən sizin üçün köç vaxtı və bir yerdə qaldığınız zaman rahatlıqla daşıya biləcəyiniz evlər, yunundan, tükündən və qılından da müəyyən bir vaxta qədər (istifadə edəcəyiniz) ev əşyası və ticarət malı meydana gətirdi.

81Allah, yaratdığı şeylərdən sizin üçün kölgəliklər etdi. Dağlarda sizin üçün sığınacaqlar yaratdı. Sizi istidən qoruyan geyimlər və həmçinin müharibədə sizi mühafizə edən zirehli paltar yaratdı. Beləcə, O, müsəlman olasınız deyə sizə olan nemətini tamamladı.

82Əgər onlar (haqdan) üz döndərsələr, bil ki, sənin vəzifən yalnız açıq-aşkar təbliğdir.

83Onlar Allahın nemətini bilir, sonra da onu inkar edirlər. Onların çoxu kafirdir.

84O gün hər ümmətdən bir şahid gətirəcəyik. Sonra kafirlərə (üzr istəmələri üçün) nə icazə veriləcək, nə də onlardan üzr istəmələri tələb olunacaqdır.

85Zalımlar əzabı görən zaman artıq onların əzabı yüngülləşdirilməyəcək və onlara möhlət də verilməyəcəkdir.

86Müşriklər (Allaha) qoşduqları şərikləri gördükdə: “Ey Rəbbimiz, bunlar, Səni qoyub ibadət etdiyimiz şəriklərimizdir!” - deyəcəklər. Onlar da bunlara: “Şübhəsiz, siz yalançısınız!” - deyəcəklər.

87O gün (müşriklər) Allaha təslim olacaqlar, uydurduqları (bütlər) də yox olub gedəcəkdir.

88Kafir olub (insanları) Allahın yolundan döndərənlərə törətdikləri fitnə-fəsad səbəbilə əzab üstünə əzab artıracağıq.

89O gün hər bir ümmətə, öz içlərindən bir şahid göndərəcəyik. Səni də bunlara şahid gətirəcəyik. Kitabı sənə, hər şeyi bəyan edən və müsəlmanlar üçün hidayət, rəhmət və müjdə olaraq nazil etdik.

90Şübhəsiz ki, Allah ədalətli olmağı, yaxşılıq etməyi və qohumlara haqqını verməyi əmr edir, əxlaqsızlığı, pisliyi və haqsızlığı isə qadağan edir! O, düşünüb ibrət alasınız deyə sizə öyüd verir.

91Əhd (müqavilə) bağladığınız zaman Allaha verdiyiniz əhdi yerinə yetirin və Allahı şahid göstərərək andları möhkəmləndirdikdən sonra onu pozmayın! Həqiqətən, Allah sizin etdiklərinizi yaxşı bilir.

92Bir tayfa digər tayfadan (sayca və güc baxımından) daha çox olduğu üçün andlarınızı aranızda bir fitnə vasitəsinə çevirərək, ipliyi möhkəm əyirdikdən sonra açıb sökən qadın kimi olmayın! Allah bununla yalnız sizi imtahan edir. Şübhəsiz ki, O, ixtilafda olduğunuz məsələləri qiyamət günü sizə bəyan edəcəkdir.

93Əgər Allah istəsəydi, sizi tək bir ümmət edərdi. Ancaq O, istədiyini zəlalətə salar, istədiyini isə doğru yola yönəldər. Şübhəsiz ki, siz etdiyiniz əməllərdən sorğu-sual olunacaqsınız.

94Andlarınızı aranızdakı bir fitnə-fəsada çevirməyin! Yoxsa (İslamda) ayağınız möhkəmləndikdən sonra sürüşər və (insanları) Allahın yolundan döndərdiyinizə görə (dünyada) əzabı dadarsınız, (axirətdə də) böyük bir əzaba düçar olarsınız.

95Allahın əhdini az bir mənfəət müqabilində satmayın! Əgər bilirsinizsə, şübhəsiz ki, Allah yanında olan sizin üçün daha xeyirlidir.

96Sizdə olan (dünya malı) tükənər, Allah dərgahında olan isə əbədidir. Şübhəsiz, səbir edənləri etdikləri əməllərin ən gözəli ilə mükafatlandıracağıq.

97Kişi və ya qadınlardan mömin olaraq kim yaxşı işlər görərsə, ona mütləq gözəl bir həyat yaşadacağıq və əlbəttə, onları etdikləri əməllərin ən gözəli ilə mükafatlandıracağıq.

98Quran oxuduğun zaman qovulmuş şeytandan Allaha sığın! (Bu ayədə Allah-Təala Quran oxumaq istəyənə əvvəlcə şeytanın şərindən Allaha sığınmasını əmr edir. Belə ki, Quran oxumağa başlayan bir müsəlman “Əuzu billəhi minəş-şəytanir-racim” deyərək oxumağa başlamalıdır. Bunun mənası “Qovulmuş şeytandan Allaha sığınıram!” deməkdir.)

99Əlbəttə, iman gətirib Rəbbinə təvəkkül edənlərin üzərində onun (şeytanın) heç bir hökmranlığı yoxdur.

100Onun (şeytanın) hökmranlığı yalnız onu dost tutanların və Allaha şərik qoşanların üzərindədir.

101Biz bir ayənin yerinə başqa bir ayə gətirdiyimiz zaman - Allah nə nazil etdiyini yaxşı bilir - onlar: “Sən ancaq bir iftiraçısan”, – dedilər. Xeyr! Onların çoxu (həqiqəti) bilmir. (Təfsirlərdə qeyd edilən bir rəvayətə görə, sərt davranmaqla bağlı bir ayə nazil olduğu zaman kafirlər: “Mühəmməd bu gün əmr etdiyini sabahısı gün qadağan edərək öz səhabələrini ələ salır”, - dedilər. Yuxarıdakı ayə onların bu iradlarına cavab olaraq nazil olmuşdur. Bu ayənin də işarə etdiyi kimi Quranda bir ayənin digər bir ayənin hökmünü ləğv (nəsx) etməsi müsəlmanların mənfəəti üçündür. Bir ayənin nəsx edilib, onun yerinə başqa bir ayənin nazil edilməsi, Allahın elm sifətinə heç bir xələl gətirməz, əksinə Onun hər şeyə hakim olduğunu və insanlara nəyin nə vaxt bildirilməli olduğunu yaxşı bildiyini göstərir.)

102De: “Onu Müqəddəs Ruh (Cəbrail) iman gətirənlərə səbat vermək, müsəlmanları doğru yola yönəltmək və onlara müjdə vermək üçün Rəbbinin dərgahından haqq olaraq nazil etmişdir!”

103Şübhəsiz ki, Biz onların: “Ona (Quranı) ancaq bir insan öyrədir!” - dediklərini bilirik. Onların nəzərdə tutduqları şəxsin dili başqa bir dildir. Bu (Quran) isə açıq-aşkar ərəb dilindədir. (Müşriklər insanları şübhəyə salmaq məqsədilə, Quranı Peyğəmbərə xristian olan Rum əsilli Cəbra və ya Yaiş adında bir kölənin öyrətdiyini iddia edirdilər. Bu kölə, Rum olduğu üçün ərəb dilini düzgün bilmirdi. Halbuki Quranın ədəbi üslubu qarşısında ərəb ədibləri və şairləri belə heyrətlərini gizləyə bilmirdilər. Hətta Quran nazil olduqdan sonra, Kəbənin divarına asılan və “əl-Müəlləqətüs-səbə” adı verilən ən gözəl yeddi şeir, asıldıqları yerdən götürülmüş və Quranın onlardan üstün olduğu qəbul edilmişdir. Yuxarıdakı ayə də onların bu iddialarına cavab vermişdir.)

104Allahın ayələrinə inanmayanları, əlbəttə, Allah doğru yola yönəltməz. Onlar üçün ağrılı-acılı bir əzab vardır.

105Allahın ayələrinə inanmayanlar ancaq yalan uydururlar. Onlar əsil yalançılardır.

106Qəlbi imanla dolu olduğu halda (küfrə) məcbur edilən istisna olmaqla, kim iman etdikdən sonra Allahı inkar edər və qəlbini küfrə açarsa, onlara Allahdan bir qəzəb gələr. Onlar üçün böyük bir əzab vardır.

107Bu, onların dünya həyatını axirətdən üstün tutduqlarına və Allahın kafirlər qövmünü doğru yola yönəltmədiyinə görədir.

108Onlar, Allahın qəlblərini, qulaqlarını və gözlərini möhürlədiyi kəslərdir. Onlar əsil qafillərdir.

109Şübhəsiz ki, axirətdə ziyana uğrayanlar da onlardır!

110Əziyyətə məruz qaldıqdan sonra hicrət edib, sonra da səbir edərək cihad edənləri – bunlardan sonra Rəbbin şübhəsiz ki, bağışlayandır, rəhmlidir.

111O gün hər kəs öz canının hayına qalar. Hər kəsə etdiklərinin əvəzi tam verilər və onlara heç bir haqsızlıq edilməz.

112Allah (əhalisi) əmin-amanlıq içində olan və ruzisi hər yerdən bol-bol gələn bir şəhəri (Məkkəni) misal çəkir. Ancaq (oranın əhalisi) Allahın nemətlərini inkar etdi. Allah da onlara, etdikləri əməllərə görə aclıq və qorxu sıxıntısını daddırdı. (Yuxarıdakı ayədə sözü gedən şəhər Məkkə şəhəridir. Çünki məkkəlilər Allahın Peyğəmbərini yalanlayaraq sahib olduqları rifaha nankorluq etdilər. Buna görə də yeddi il boyunca şiddətli bir qıtlıqla üzləşdilər.)

113Şübhəsiz ki, onlara özlərindən bir peyğəmbər gəldi, ancaq onlar onu yalanladılar. Buna görə də zülm edərkən əzab onları yaxaladı.

114Əgər yalnız Allaha ibadət edirsinizsə, Onun sizə verdiyi halal və təmiz ruzilərdən yeyin və Allahın nemətinə şükür edin!

115Şübhəsiz ki, Allah sizə ölü heyvanı, qanı, donuz ətini və Allahdan başqası adına kəsilən heyvanı haram etmişdir. Ancaq kim məcbur qalarsa, (başqasının hüququna) təcavüz etmədən və həddi aşmadan bunlardan yeyə bilər. Çünki Allah bağışlayandır, rəhmlidir.

116Dilinizin uydurduğu yalana əsaslanaraq: “Bu halaldır, bu isə haramdır”, - deməyin! Yoxsa Allaha qarşı yalan uydurmuş olarsınız. Şübhəsiz ki, Allaha qarşı yalan uyduranlar nicat tapmazlar!

117(Onların qazandığı) az bir mənfəətdir. Halbuki onlar üçün ağrılı-acılı bir əzab vardır.

118Sənə xəbər verdiklərimizi daha əvvəl yəhudilərə də haram etmişdik. Biz onlara zülm etmədik, lakin onlar özləri özlərinə zülm edirdilər.

119Həqiqətən, Rəbbin cahillikləri səbəbilə pis iş görüb, sonra tövbə edərək özlərini islah edənləri - (bütün) bunlardan sonra bağışlayandır, rəhm edəndir.

120Həqiqətən, İbrahim Allaha itaət edən və haqqa yönələn bir öndər idi. O, müşriklərdən də deyildi.

121O, Allahın nemətlərinə şükür edən idi. Allah onu seçmiş və doğru yola yönəltmişdi.

122Biz ona dünyada gözəl nemətlər bəxş etdik. Şübhəsiz, o, axirətdə də salehlərdəndir.

123Sonra sənə: “Doğru yola yönələrək İbrahimin dininə tabe ol! O, müşriklərdən deyildi”, - deyə vəhy etdik.

124Şənbə günü (ibadət etmək) yalnız onun barəsində ixtilafda olanlara fərz buyurulmuşdur. Şübhəsiz ki, sənin Rəbbin qiyamət günü onların ixtilafda olduqları məsələlər barəsində aralarında hökm verəcəkdir.

125Hikmətlə və gözəl nəsihətlə Rəbbinin yoluna dəvət et! Onlarla ən gözəl şəkildə mübarizə apar! Şübhəsiz ki, Rəbbin yolundan azanları da, doğru yolda olanları da ən yaxşı tanıyandır.

126Cəza verəcəyiniz təqdirdə, sizə verilən cəzanın misli ilə cəza verin! Əgər səbir etsəniz, əlbəttə, bu, səbir edənlər üçün daha xeyirlidir. (Təfsirlərdə qeyd olunan rəvayətə görə, Həzrət Peyğəmbər Ühüd döyüşündə müşriklər tərəfindən əmisi Həzrət Həmzənin burnu və qulaqlarının kəsilmiş, ciyərinin çıxarılmış olduğunu görən zaman: “Allaha and olsun ki, əgər Allah mənə zəfər bəxş edərsə, sənin yerinə yetmiş nəfəri belə edəcəyəm!” - deyə and içmişdi. Buna görə də yuxarıdakı ayə nazil oldu. Həzrət Peyğəmbər də andının əvəzini kəffarə ilə ödədi və andını həyata keçirmədi.)

127Sən səbir et! Sənin səbrin yalnız Allahın köməyi ilədir. Onlar üçün kədərlənmə və qurduqları hiylələrə görə narahat olma!

128Həqiqətən, Allah pis işlərdən çəkinən və yaxşı işlər görənlərlə birlikdədir.