2O kəslər ki, namazlarında xüşu içindədirlər, (“Xüşu” sözünü İslam alimlərinin bir qismi “Allah qorxusu və sevgisi ilə Ona təzim etmək və bu hislə təvazökarlıq göstərmək” kimi izah etmişlər. Bəzilərinə görə isə, bununla yanaşı, namazda sükunət və sağa-sola baxmamaq kimi əməlləri də ehtiva edir.)
3O kəslər ki, boş söz və hərəkətlərdən üz çevirərlər,
4O kəslər ki, zəkatı verərlər,
5O kəslər ki, ayıb yerlərini (zinadan) qoruyarlar,
6Ancaq zövcələri, yaxud əllərinin altındakılar (cariyələri) bundan istisnadır. Şübhəsiz, (buna görə) onlar qınanmazlar.
7Bundan artığını istəyənlər isə məhz həddi aşanlardır.
8Möminlər o kəslərdir ki, əmanətlərinə və verdikləri sözlərə riayət edərlər,
9Namazlarında daimdirlər.
10Onlar əsil varislərdir!
11Onlar əbədi qalacaqları Firdövs cənnətinə varis olacaqlar.
12Həqiqətən, Biz insanı süzülmüş palçıqdan yaratdıq.
13Sonra onu sağlam bir məkanda (ana rəhmində) nütfə halına saldıq.
14Sonra nütfəni laxtalanmış qan (rüşeym) halına saldıq, sonra laxtalanmış qanı bir ət parçasına çevirdik. Sonra ət parçasını sümüklərə çevirdik, sonra sümükləri ətlə örtdük. Sonra da onu başqa bir yaradılışla inşa etdik (insan halına saldıq). Yaradanların ən gözəli olan Allah çox ucadır!
15Sonra onun ardınca siz hökmən öləcəksiniz!
16Sonra da qiyamət günü mütləq dirildiləcəksiniz!
17Şübhəsiz ki, Biz sizin üstünüzdə yeddi yol (göy) yaratdıq. Biz yaratma işindən xəbərsiz deyilik.
18Biz göydən kifayət qədər su endirdik və onu yer üzündə saxladıq. Əlbəttə, onu yox etməyə də qadirik.
19Beləcə, su vasitəsilə sizin üçün xurma və üzüm bağları yetişdirdik. Sizin üçün orada başqa bir çox meyvələr də vardır ki, onlardan yeyirsiniz.
20Bir də Sina dağında bitən (zeytun) ağacı (yaratdıq). O (ağac), yeyənlər üçün həm yağ, həm də (içinə çörək batırılan) şirə verir.
21Həqiqətən, heyvanlarda da sizin üçün bir ibrət vardır. Onların qarınlarındakından (süddən) sizə içirdirik. Onlarda sizin üçün çoxlu faydalar vardır. Həmçinin onlardan (ətlərindən) yeyirsiniz.
22Siz həm onların üstündə, həm də gəmilərdə daşınırsınız.
23Həqiqətən, Nuhu öz qövmünə elçi göndərdik. O: “Ey qövmüm! Allaha ibadət edin! Ondan başqa sizin heç bir ilahınız yoxdur! Elə isə, Allahdan çəkinmirsinizmi?” - demişdi.
24Qövmünün kafir öndərləri isə (öz qövmlərinə) belə dedilər: “Bu da sizin kimi bir insandır. O sizə böyüklük etmək istəyir. Əgər Allah (peyğəmbər göndərməyi) diləsəydi, əlbəttə, mələkləri göndərərdi. Biz əcdadımızdan belə bir şey eşitməmişik.
25O, ancaq dəlilik əlamətləri olan biridir. Ona görə də bir müddətə qədər onu gözləyin!”
26Nuh dedi: “Ey Rəbbim, məni yalanlamalarına qarşı mənə yardım et!”
27Bu zaman ona belə vəhy etdik: “Nəzarətimiz altında və əmrimizlə gəmini düzəlt! Əmrimiz gəlib təndir qaynadığı zaman hər növ heyvandan erkək və dişi olmaqla bir cüt ora mindir. Əleyhində hökm verilmiş kimsələr istisna olmaqla, ailəni də gəmiyə mindir. Zülm etmiş kimsələr barəsində Mənə yalvarma! Onlar hökmən suda boğulacaqlar.
28Sən yanındakılarla birlikdə gəmiyə mindiyin zaman: “Bizi zalım qövmdən xilas edən Allaha həmd olsun!” – de.
29Bir də: “Ey Rəbbim! Məni bərəkətli bir yerə endir. Axı sən məskunlaşdıranların ən xeyirlisisən!” – de.
30Şübhəsiz, bunda da ibrətlər vardır. Həqiqətən, Biz (qullarımızı) sınağa çəkirik.
31Onlardan sonra da başqa bir nəsil xəlq etdik.
32Onlara da öz içlərindən: “Allaha ibadət edin! Sizin ondan başqa heç bir ilahınız yoxdur. Yenə də Allahdan çəkinmirsinizmi?” - deyən bir peyğəmbər göndərdik. (Yuxarıdakı ayədə özünün və qövmünün adı çəkilməyən peyğəmbər bəzi təfsirçilərə görə, Hud, yaxud Saleh peyğəmbərdir.)
33Onun qövmündən kafir olub axirətə qovuşacaqlarını yalanlayan və dünyada bol nemət verdiyimiz rəhbərlər (öz qövmlərinə) belə dedilər: “Bu da sizin kimi bir insandır. Sizin yediyinizdən yeyir, içdiyinizdən içir.
34Əgər sizin kimi bir insana itaət etsəniz, həqiqətən, ziyana uğramış olarsınız.
35O sizə, ölüb torpaq və sür-sümük olduqdan sonra (qəbirlərinizdən) çıxarılacağınızımı vəd edir?
36Sizə vəd olunan (həqiqətdən) çox-çox uzaqdır!
37Bizim dünya həyatından başqa bir həyatımız yoxdur. Kimimiz ölür, kimimiz yaşayır. Biz təkrar dirildiləsi deyilik.
38O, Allah haqqında yalan uyduran bir adamdır. Biz ona inanmırıq”.
39Peyğəmbər dedi: “Ey Rəbbim! Məni yalanlamalarına qarşı mənə yardım et!”
40Allah buyurdu: “Onlar tezliklə mütləq peşman olacaqlar!”
41Beləcə, labüd olan o qorxunc səs onları yaxaladı və Biz onları sel üstündəki süpürüntüyə çevirdik. Zalım qövm (Allahın mərhəmətindən) uzaq olsun!
42Onlardan sonra başqa nəsillər də xəlq etdik.
43Heç bir ümmət öz əcəlini nə qabağa çəkə bilər, nə də təxirə sala bilər.
44Sonra bir-birinin ardınca peyğəmbərlərimizi göndərdik. Hər dəfə bir ümmətə peyğəmbəri gəldiyi zaman onu yalanladılar. Biz də onları bir-birinin ardınca məhv edib ibrətamiz hadisələrə çevirdik. İman gətirməyən bir qövm (Allahın mərhəmətindən) uzaq olsun!
45Sonra Musanı və qardaşı Harunu ayələrimizlə və açıq-aşkar bir dəlil (möcüzə) ilə göndərdik -
46Firona və onun əyanlarına. Ancaq onlar təkəbbürləndilər. Onlar özlərini üstün tutan bir qövm idi.
47Ona görə də belə dedilər: “Onların qövmü bizim qulumuz olduğu halda, bizim kimi adi iki insanamı inanaq?”
48Beləliklə, o ikisini yalanladılar və buna görə də məhv edilənlərdən oldular.
49Şübhəsiz, Biz Musaya kitabı (Tövratı) verdik ki, bəlkə (İsrail oğulları) doğru yola yönəlsinlər.
50Biz Məryəm oğlunu və anasını bir möcüzə etdik. O ikisini əlverişli və suyu olan bir təpədə yerləşdirdik.
51Ey peyğəmbərlər! Təmiz olan nemətlərdən yeyin və saleh əməllər edin! Şübhəsiz ki, Mən sizin etdiklərinizi bilirəm.
52Şübhəsiz ki, sizin bu dininiz tək bir dindir. Mən də sizin Rəbbinizəm. Ona görə də məndən çəkinin!
53Ancaq onlar dini məsələlərdə firqələrə bölündülər. Hər bir firqə öz əlindəkinə görə sevinib qürurlanır.
54Buna görə də onları bir müddətə qədər öz qəflətləri ilə baş-başa burax!
55Onlar zənn edirlər ki, özlərinə verdiyimiz mal-mülk və oğullarla
56Onların xeyri üçün tələsirik? Xeyr, onlar başa düşmürlər.
57Şübhəsiz, Rəbbinin qorxusundan titrəyənlər,
58Rəbbinin ayələrinə iman gətirənlər,
59Rəbbinə şərik qoşmayanlar,
60Verməli olduqlarını (sədəqəni, zəkatı) Rəbbinə dönəcəkləri üçün qəlbləri titrəyərək verənlər,
61Məhz bunlar yaxşı işlər görməyə tələsər və bunun üçün yarışarlar.
62Biz heç kəsi gücünün çatmadığı bir şeydən məsul tutmarıq. Bizim dərgahımızda haqqı söyləyən bir kitab vardır. Onlara heç bir haqsızlıq edilməz.
63Xeyr, onların qəlbləri bu (Quran) barədə cəhalət içindədir. Onların bundan başqa (pis) əməlləri də vardır.
64Nəhayət, onlardan bolluq içində yaşayanları (zənginləri və başçıları) əzabla yaxaladığımız zaman dərhal fəryad edərlər.
65Bu gün fəryad etməyin! Bizim tərəfimizdən sizə heç bir yardım edilməyəcəkdir!
66Ayələrim sizə oxunurdu, lakin siz arxa çevirirdiniz.
67Siz ona (Qurana) qarşı təkəbbürlənərək gecə vaxtı toplaşıb (Quran və Peyğəmbər barəsində) həqiqətə uyğun olmayan sözlər söyləyirdiniz.
68Onlar sözü (Quranı) heç düşünmürlərmi? Yoxsa onlara ata-babalarına gəlməyən bir şeymi gəldi?
69Yoxsa öz Peyğəmbərlərini tanımayıb, buna görə də onu inkarmı edirlər?
70Yoxsa onda divanəlik olduğunumu söyləyirlər? Xeyr, o (peyğəmbər) onlara haqqı gətirdi. Onların çoxu haqdan nifrət edir.
71Əgər haqq onların arzu və istəklərinə uysaydı, göylər, yer və onların içindəkilər mütləq fəsada məruz qalardı. Xeyr, Biz onlara Zikrlərini (Quranı) gətirdik. Ancaq onlar Zikrlərindən üz çevirirlər.
72(Ey Peyğəmbər!) Yoxsa sən onlardan bir mükafat tələb edirsən?! Rəbbinin mükafatı daha yaxşıdır. O, ruzi verənlərin ən yaxşısıdır.
73Həqiqətən, sən onları doğru yola dəvət edirsən.
74Axirətə inanmayanlar isə doğru yoldan çıxırlar.
75Əgər Biz onlara rəhm edib içinə düşdükləri fəlakətdən xilas etsək, şübhəsiz, yenə öz azğınlıqları içində çaşqın vəziyyətdə gəzərlər.
76Şübhəsiz, Biz onları əzabla (aclıqla) yaxaladıq. Ancaq onlar yenə Rəbbinə itaət etmədilər, Ona yalvarıb-yaxarmadılar.
77Nəhayət, onlara şiddətli əzab qapısını açdığımız zaman dərhal ümidsizliyə qapıldılar.
78Sizin üçün qulaqlar, gözlər və qəlblər yaradan Odur. Nə qədər də az şükür edirsiniz!
79Sizləri yer üzündə xəlq edən Odur. Siz (yenidən dirilib) Onun hüzuruna toplaşacaqsınız.
80Dirildən də, öldürən də Odur. Gecə və gündüzün dəyişməsi də Onun əlindədir. Yenə də düşünmürsünüzmü?
81Əksinə, onlar da əvvəlkilərin dedikləri kimi dedilər.
82Onlar belə dedilər: “Həqiqətən, biz ölüb torpaq və sür-sümük olduqdan sonra yenidən dirildiləcəyikmi?
83Əlbəttə, bu, bizə də, daha əvvəl atalarımıza da vəd olunmuşdu. Bu, əvvəlkilərin əfsanələrindən başqa bir şey deyildir”.
84De: “Əgər bilirsinizsə, (deyin görək) yer üzü və orada olanlar kimindir?”
85Onlar: “Allahındır!” - deyəcəklər. Sən də: “Elə isə heç düşünmürsünüzmü?” - de.
86De ki: “Yeddi göyün və əzəmətli ərşin Rəbbi kimdir?”
87Onlar: “Allahındır!” - deyəcəklər. De ki: “Elə isə siz (Allahdan) qorxmursunuzmu?”
88De: “Əgər bilirsinizsə, (deyin görək) hər şeyin hökmranlığı əlində olan, (hər şeyi) himayə edən və heç bir himayəçiyə ehtiyacı olmayan kimdir?”
89Onlar: “(Bu sifətlər) Allaha məxsusdur!” - deyəcəklər. De ki: “Bəs necə olur ki, ovsunlanırsınız (aldanıb haqdan üz döndərirsiniz)?”
90Xeyr, Biz onlara haqqı gətirdik. Onlar isə, doğrudan da yalançıdırlar.
91Allah Özünə övlad götürməmişdir. Onunla yanaşı heç bir ilah yoxdur. Yoxsa, əlbəttə, hər bir ilah öz yaratdığını idarə edər və mütləq onlardan biri digərinə qalib gələrdi. Allah onların (müşriklərin) yaraşdırdıqları sifətlərdən uzaq və pakdır!
92Allah qeybi də, aşkarı da biləndir. O, onların şərik qoşduqlarından çox ucadır!
93De: “Ey Rəbbim! Əgər onlara vəd olunanı (dünyadakı əzablarını) mənə göstərəcəksənsə,
94Məni zalım qövmün içində buraxma, ey Rəbbim!”
95(Ey Peyğəmbər!) Şübhəsiz ki, Biz onlara vəd etdiyimizi (əzabı) sənə göstərməyə qadirik.
96Sən pisliyi ən gözəl şəkildə dəf et! Biz onların Bizə yaraşdırdıqları sifətləri çox yaxşı bilirik.
97De: “Ey Rəbbim! Şeytanların vəsvəsələrindən Sənə sığınıram!
98Ey Rəbbim! Onların mənə yaxın gəlməsindən də Sənə sığınıram!”
99Nəhayət, onlardan (müşriklərdən) birinə ölüm gəlib çatdığı zaman belə deyər: “Ey Rəbbim! Məni (dünyaya) geri qaytar!
100Ola bilsin ki, tərk etdiyim o yerdə yaxşı bir iş görüm”. Xeyr, onun dediyi boş bir sözdür. Onların arxasında diriləcəkləri günə qədər davam edən bərzəx aləmi (qəbir həyatı) vardır.
101Sura üfürüldüyü gün aralarında nə qohumluq əlaqəsi qalar, nə də bir-birini soruşub axtararlar.
102Kimin (savab) tərəziləri ağır gələrsə, onlar əsil nicat tapanlardır.
103Tərəziləri yüngül gələnlər isə özlərini ziyana salanlardır. Onlar cəhənnəmdə əbədi qalacaqlar.
104Alov onların üzlərini yandırar və onlar orada (üz dəriləri yandığı üçün) dişləri üzə çıxmış halda olarlar.
105(Allah tərəfindən onlara belə deyilər:) “Mənim ayələrim sizə oxunmurdumu?! Ancaq siz onları yalanlayırdınız”.
106Onlar belə deyərlər: “Ey Rəbbimiz! Bədbəxtçiliyimiz (azğınlığımız) bizə qalib gəldi və (haqq yoldan) azmış bir qövm olduq.
107Ey Rəbbimiz, bizi buradan çıxart! Əgər (bir daha küfrə) geri dönsək, həqiqətən, biz zalım olarıq”.
108Allah buyurar: “Zəlil vəziyyətdə orada qalın və Mənimlə danışmayın!”
109Həqiqətən, qullarımdan elə bir zümrə var idi ki, onlar: “Ey Rəbbimiz! Biz (Sənə) iman gətirdik. Elə isə, bizi bağışla və bizə rəhm et! Sən rəhm edənlərin ən xeyirlisisən!” - deyirdilər.
110Ancaq siz onları məsxərəyə qoyurdunuz. Nəhayət, (bu hərəkətləriniz) Məni anmağı sizə unutdurdu. Siz də onlara gülürdünüz.
111Şübhəsiz ki, bu gün Mən səbir etdiklərinə görə onları mükafatlandırdım. Onlar əsil uğur qazananlardır.
112Allah (kafirlərə) belə deyəcək: “Yer üzündə neçə il qaldınız?”
113Onlar: “Bir gün, yaxud günün bir hissəsi qədər qaldıq. Sayanlardan (mələklərdən) soruş!” - deyəcəklər.
114Allah deyəcək: “Sadəcə az bir müddət qaldınız. Kaş bunu biləydiniz.
115Sizi boş yerə yaratdığımızı və bizə qaytarılmayacağınızımı zənn etdiniz?”
116Hakim və haqq olan Allah çox ucadır! Ondan başqa heç bir ilah yoxdur! O, şərafətli ərşin Rəbbidir.
117Kim əlində heç bir dəlil olmadığı halda Allahla yanaşı başqa bir ilaha sitayiş edərsə, onun cəzasını məhz Rəbbi verəcəkdir. Şübhəsiz ki, kafirlər nicat tapmazlar.
118De: “Ey Rəbbim, (bizi) bağışla və (bizə) rəhm et! Sən rəhm edənlərin ən xeyirlisisən!”
