1Ta, Sin! Bu, Quranın və (haqqı) bəyan edən Kitabın ayələridir.
2Möminlər üçün hidayət rəhbəri və müjdədir.
3O (mömin) kimsələr ki, namazı qılır, zəkatı verir və axirətə qəti şəkildə inanırlar.
4Şübhəsiz ki, axirətə inanmayanların əməllərini özlərinə gözəl göstərdik. Buna görə də onlar sərgərdan gəzərlər.
5Onlar üçün pis bir əzab var və axirətdə ən çox ziyana uğrayanlar onlar olacaqlar.
6(Ey Peyğəmbər!) Həqiqətən, Quran sənə hikmət sahibi və hər şeyi bilən Allah tərəfindən verilir.
7Bir zaman Musa öz ailəsinə: “Mən (uzaqda) bir od gördüm. Sizə oradan bir xəbər gətirəcəyəm, yaxud bir köz gətirəcəyəm ki, isinəsiniz”, - demişdi.
8Ora gəldiyi zaman belə bir səs gəldi: “Odun yanındakı (Musa) və odun ətrafındakılar (mələklər) mübarəkdirlər. Aləmlərin Rəbbi olan Allah pak və müqəddəsdir!
9Ey Musa! Şübhəsiz ki, Mən qüdrətli və hikmət sahibi olan Allaham!
10Əsanı at!” Musa əsanın ilan kimi qıvrıldığını gördüyü zaman arxasına baxmadan dönüb qaçdı. (Ona dedik:) “Ey Musa, qorxma! Çünki, peyğəmbərlər Mənim hüzurumda qorxmazlar.
11Ancaq kim haqsızlıq edər, sonra da etdiyi pis əməlin əvəzinə yaxşı əməl edərsə, bilsin ki, Mən bağışlayanam, mərhəmətliyəm!
12Əlini qoynuna sal ki, qüsursuz və ağappaq çıxsın. Bu, Firon və onun qövmünə göstəriləcək doqquz möcüzədən biridir. Həqiqətən, onlar fasiq bir qövmdür”.
13Möcüzələrimiz açıq bir şəkildə onlara gəldiyi zaman: “Bu, açıq-aydın bir sehrdir!” - dedilər.
14Daxilən buna əmin olduqları halda, zülm və təkəbbürləri səbəbilə onları inkar etdilər. Fitnə-fəsad törədənlərin aqibətinin necə olduğuna bir bax!
15Biz Davuda və Süleymana da elm verdik. Onlar: “Bizi mömin qullarının çoxundan üstün edən Allaha həmd olsun!” - dedilər.
16Süleyman Davuda varis olmuş və: “Ey insanlar! Bizə quş dili öyrədildi və hər şeydən verildi. Bu, həqiqətən, açıq-aşkar bir lütfdür”, - demişdi.
17Süleymanın cinlərdən, insanlardan və quşlardan ibarət ordusu toplandı. Onlar nizamla düzülüb gedirdilər.
18Nəhayət, onlar qarışqa vadisinə gəldikdə bir qarışqa belə dedi: “Ey qarışqalar, yuvalarınıza girin ki, Süleyman və ordusu fərqinə varmadan sizi əzməsinlər!”
19Süleyman onun sözünə gülümsəyib dedi: “Ey Rəbbim! Həm mənə, həm də ata-anama verdiyin nemətə görə şükür etməyim və Sənin razı qalacağın yaxşı işlər görməyim üçün mənə güc ver! Öz mərhəmətinlə məni saleh qullarının arasına daxil et!”
20Süleyman quşları nəzərdən keçirib dedi: “Hüdhüdü (şanapipiyi) nə üçün görmürəm? Yoxsa o yoxdurmu?
21Onu şiddətli bir şəkildə cəzalandıracağam və ya kəsəcəyəm, yaxud da o mənə (olmamağının səbəbini göstərən) açıq bir dəlil gətirəcək!”
22Çox keçmədən (hüdhüd gəlib) dedi: “Sənin bilmədiyin bir şey öyrəndim. Səbədən sənə dəqiq bir xəbər gətirmişəm. (“Səbə” Yəməndəki bir qəbilənin adı idi.)
23Mən onlara hökmdarlıq edən bir qadın gördüm. Ona hər şey verilib, bir də böyük bir taxtı var.
24Onun və qövmünün Allahı qoyub günəşə səcdə etdiklərini gördüm. Şeytan əməllərini özlərinə gözəl göstərib onları haqq yoldan döndərmişdir. Buna görə də onlar haqq yolu tapa bilmirlər.
25Göylərdə və yerdə gizli olanı aşkar edən və həm gizlində, həm də aşkarda etdiklərini bilən Allaha səcdə etməmələri üçün (şeytan belə etmişdir).
26(Halbuki) böyük ərşin Rəbbi olan Allahdan başqa heç bir ilah yoxdur!”
27(Süleyman şanapipiyə) dedi: “Baxaq görək, doğru söyləyirsən, yoxsa yalançılardansan.
28Mənim bu məktubumu apar və onlara at! Sonra da bir kənara çəkil və bax gör nə cavab verəcəklər!”
29(Səbə hökmdarı Bəlqis) dedi: “Ey əyanlar! Mənə mühüm bir məktub atıldı.
30O məktub Süleymandandır və belə başlayır: “Rəhman və Rəhim olan Allahın adı ilə!
31Mənə qarşı çıxmayın və təslim olub hüzuruma gəlin!”
32(Sonra Bəlqis:) “Ey əyanlar! Bu iş barədə mənə fikrinizi bildirin! Siz olmadan mən heç bir işə qəti qərar verən deyiləm!” - dedi.
33Onlar: “Biz çox güclüyük və çətin döyüşlər görmüşük. Qərar sənindir. Buna görə də nə əmr edəcəyini özün fikirləş!” - dedilər.
34(Bəlqis) dedi: “Hökmdarlar bir məmləkətə girdikləri zaman orada fitnə-fəsad törədərlər. Xalqının böyüklərini də alçaldarlar. Onlar da belə edəcəklər.
35Mən onlara bir hədiyyə göndərəcəyəm. Görüm elçilər nə ilə qayıdacaqlar”.
36(Elçi hədiyyə ilə) Süleymanın hüzuruna gəldiyi zaman o belə dedi: “Siz mənə mal-mülkləmi yardım edirsiniz? Allahın mənə verdiyi sizə verdiyindən daha yaxşıdır. Bu hədiyyələrinizlə siz sevinirsiniz.
37Onların yanına qayıt! (Bilsinlər ki,) məğlubedilməz bir ordu ilə onların üstünə gələrik və əlbəttə, zəlil və xar bir vəziyyətdə onları oradan çıxardarıq!”
38(Sonra Süleyman) dedi: “Ey əyanlar! Onlar təslim olub mənə gəlmədən hansınız onun (Bəlqisin) taxtını mənə gətirə bilər?”
39Cinlərdən çox güclü biri: “Sən yerindən qalxmadan mən onu sənə gətirərəm. Həqiqətən, mənin buna gücüm çatar və mən etibarlıyam!” - dedi.
40Kitabdan xəbərdar olan kimsə belə dedi: “Mən bir göz qırpımında onu sənə gətirərəm!” Süleyman onu (Bəlqisin taxtını) yanında hazır vəziyyətdə gördüyü zaman dedi: “Bu, Rəbbimin lütfündəndir. O, bununla məni sınayır ki, görək şükür edəcəyəm, yoxsa nankorluq edəcəyəm. Kim şükür edərsə, yalnız özü üçün şükür etmiş olar. Kim nankorluq edərsə, (bilsin ki,) Rəbbim heç bir şeyə möhtac deyildir, kərəm sahibidir!”
41Süleyman: “Onun taxtını tanınmaz bir hala salın, görək, (Bəlqis onu) tanıyacaq, yoxsa tanımayacaq?” - dedi.
42O (Bəlqis) gəldiyi zaman ona: “Sənin taxtın beləydimi?” - deyildi. O da: “Sanki odur!” – dedi. (Süleyman dedi:) “Bizə daha əvvəl elm verilmiş və biz (Allaha) təslim olmuşuq!”
43Allahdan başqa ibadət etdikləri ona (tövhid dininə girməsinə) mane olmuşdu. Həqiqətən, o, kafir bir qövmdən idi.
44Ona: “Saraya daxil ol!” - deyildi. Oranı görən zaman onu dərin bir su gölməçəsi zənn etdi və ətəyini qaldırdı. (Süleyman) dedi: “Bu, büllurdan düzəldilmiş bir döşəmədir”. (Bəlqis:) “Ey Rəbbim! Həqiqətən, mən özümə zülm etmişəm. Süleymanla birlikdə aləmlərin Rəbbi olan Allaha təslim oldum!” - dedi.
45Şübhəsiz ki, Səmud qövmünə də Allaha ibadət etsinlər deyə qardaşları Salehi göndərdik. Onlar isə bir-biri ilə çəkişən iki qrupa ayrıldılar.
46Saleh: “Ey qövmüm! Nə üçün yaxşılıqdan əvvəl pisliyə tələsirsiniz? Allahdan bağışlanmağınızı diləməli deyilsinizmi? Ola bilsin ki, sizə mərhəmət edilər”, - dedi.
47Onlar dedilər ki: “Sənin və səninlə birlikdə olanların ucbatından biz uğursuzluğa düçar olduq”. Saleh dedi: “Sizin uğursuzluğunuz Allah tərəfindəndir. Xeyr, siz sınağa çəkilən bir qövmsünüz”. (Qövmü Saleh peyğəmbəri təkzib etdiyi zaman Allah-Təala onları qıtlığa düçar etmişdi. Onlar da bunu “uğursuzluq” adlandırmışdılar.)
48O şəhərdə fitnə-fəsad törədən və heç bir yaxşı iş görməyən doqquz nəfər var idi.
49Onlar öz aralarında Allaha and içərək belə dedilər: “Gecə ona (Salehə) və ailəsinə hücum edək (hamısını öldürək), sonra da vəlisinə: “Onun ailəsinin öldürüldüyü əsnada biz orada olmamışıq. Həqiqətən, biz doğru deyirik”, - deyək.
50Onlar bir hiylə qurdular. Biz də özləri də fərqinə varmadan onlara bir hiylə qurduq.
51Gör onların hiylələrinin axırı necə oldu! Biz onları və onların qövmünü bütövlüklə məhv etdik.
52Bu, haqsızlıqları səbəbilə çökmüş evləridir. Həqiqətən, bunda anlayan bir qövm üçün ibrət vardır.
53İman gətirib Allahdan qorxan kimsələri isə xilas etdik.
54Lutu da (yad et)! Bir zaman o, öz qövmünə demişdi: “Göz görə-görə əxlaqsızlıqla məşğul olursunuz?
55Siz qadınları qoyub şəhvətlə kişilərləmi yaxınlıq edirsiniz? Xeyr, siz cahil bir qövmsünüz!”
56Qövmünün cavabı isə yalnız: “Lut ailəsini məmləkətinizdən çıxarın! Çünki onlar çox təmiz kimsələrdir”, - demələri oldu.
57Beləliklə, arvadı istisna olmaqla, onu və ailəsini xilas etdik. Arvadının geridə (əzaba düçar olanların arasında) qalmasını təqdir etdik.
58Onların üstünə (qızmar gildən) bir yağış yağdırdıq. Xəbərdar edilənlər nə pis yağışa tutuldular!
59De: “Həmd olsun Allaha! Seçmiş olduğu qullarına da salam olsun! Allah xeyirlidir, yoxsa onların şərik qoşduqları?
60(Şərik qoşduqları xeyirlidir,) yoxsa göyləri və yeri yaradan, sizin üçün göydən su endirən?! Biz o su ilə bir ağacını belə göyərdə bilməyəcəyiniz gözəl bağlar bitirdik. Allahla yanaşı başqa bir ilah varmı?! Xeyr, onlar (bütləri Allaha) tay tutan bir qövmdür.
61(Şərik qoşduqları daha xeyirlidir,) yoxsa yeri yaşamaq üçün əlverişli hala salan, orada çaylar axıdan, onun üçün möhkəm dağlar yaradan və iki dənizin arasında maneə qoyan?! Allahla yanaşı başqa bir ilah varmı?! Xeyr, onların çoxu bilmir.
62(Şərik qoşduqları daha xeyirlidir,) yoxsa darda qalan biri dua etdiyi zaman duasını qəbul edib sıxıntısını aradan qaldıran və sizi yer üzünün varisləri edən?! Allahla yanaşı başqa bir ilah varmı?! Nə qədər də az düşünürsünüz!
63(Şərik qoşduqları daha xeyirlidir,) yoxsa qurunun və dənizin qaranlıqlarında sizə yol göstərən və küləkləri Öz mərhəmətinin (yağışın) önündə müjdəçi kimi göndərən?! Allahla yanaşı başqa bir ilah varmı?! Allah onların qoşduğu şəriklərdən çox ucadır!
64(Şərik qoşduqları daha xeyirlidir,) yoxsa əvvəlcə yaradıb sonra (axirətdə) onu təkrar dirildən və sizə həm göydən, həm də yerdən ruzi verən?! Allahla yanaşı başqa bir ilah varmı?! De: “Əgər doğru söyləyirsinizsə, dəlilinizi gətirin!”
65De: “Allahdan başqa göylərdə və yerdə olan heç kim qeybi bilə bilməz. Onlar nə zaman dirildiləcəklərini də bilməzlər”.
66Xeyr, onların axirət haqqında kifayət qədər məlumatları yoxdur. Xeyr, onlar axirət barəsində şübhə içindədirlər. Xeyr, onlar axirətə qarşı kordurlar.
67Kafirlər dedilər: “Biz və atalarımız torpaq olduqdan sonra həqiqətən, (dirildilib qəbirlərimizdən) çıxardılacağıqmı?
68Əlbəttə, bu bizə vəd olunduğu kimi, daha əvvəl atalarımıza da vəd olunmuşdu. Bu, əvvəlkilərin əfsanələrindən başqa bir şey deyildir”.
69De ki: “Yer üzündə dolaşın və günahkarların aqibətinin necə olduğuna bir baxın!”
70Onlardan ötrü kədərlənmə və qurduqları hiylələrə görə narahat olma!
71Onlar: “Əgər doğru söyləyirsinizsə, bu vəd (əzab) nə vaxt gerçəkləşəcək?” - deyirlər.
72De ki: “Tez gəlməsini istədiyinizin (əzabın) bir hissəsi, ola bilsin ki, yaxınlaşmışdır” .
73Şübhəsiz ki, sənin Rəbbin insanlara qarşı lütfkardır. Lakin onların çoxu şükür etməz.
74Həqiqətən, sənin Rəbbin onların qəlblərində gizlədiklərini də, aşkar etdiklərini də bilir.
75Göydə və yerdə gizli qalan elə bir şey yoxdur ki, hər şeyi bəyan edən bir Kitabda (Lövhi-məhfuzda) olmasın.
76Şübhəsiz, bu Quran İsrail oğullarına ixtilafda olduqları məsələlərin bir çoxunu xəbər verir.
77Şübhəsiz ki, o, möminlər üçün hidayət rəhbəri və rəhmətdir.
78Əlbəttə, Rəbbin onların arasında Öz hökmünü verəcəkdir. O qüdrətlidir, hər şeyi biləndir.
79Ona görə də sən Allaha təvəkkül et! Şübhəsiz ki, sən açıq-aydın haqq yoldasan.
80Sən ölülərə (haqqı) eşitdirə bilməzsən. Arxasını dönüb gedən karlara da (haqq yola) dəvəti eşitdirə bilməzsən.
81Sən korları zəlalətdən uzaqlaşdırıb haqq yola yönəldə bilməzsən. Sən (bu dəvəti) yalnız ayələrimizə inanıb təslim olanlara eşitdirə bilərsən.
82Onlara deyilən söz (əzab) gerçəkləşdiyi zaman yerdən onlar üçün bir məxluq (Dabbətülərz) çıxardacağıq. O, onlara insanların Bizim ayələrimizə iman gətirmədiyini söyləyəcək. (Təfsirlərdə “Dabbətülərz” adı verilən bu məxluqun canlı bir varlıq olduğu qeyd edilir. Dini mənbələrdə Dabbətülərzin bir tək canlı, yoxsa yer üzünə yayılmış müxtəlif canlılar olduğu barəsində fərqli-fərqli izahlar gətirilmişdir.)
83O gün hər ümmətdən ayələrimizi yalanlayan bir dəstəni bir yerə toplayacağıq və onlar (haq-hesab yerinə) göndəriləcəklər.
84Onlar gəldikləri zaman Allah buyuracaq: “Siz Mənim ayələrimi tam dərk etmədən yalanladınızmı? Yoxsa (dünyada) nə etdiniz?”
85Etdikləri haqsızlıqlara görə onlara deyilən söz (əzab) gerçəkləşəcək və onlar danışa bilməyəcəklər.
86Onlar gecəni dincəlmələri üçün yaratdığımızı, gündüzü də işıqlı etdiyimizi görmədilərmi?! Həqiqətən, bunda iman gətirənlər üçün ibrətlər vardır.
87Sura üfürüləcəyi gün Allahın dilədiyi kimsələr istisna olmaqla, göylərdə və yerdə olanlar dəhşətli bir qorxuya düşəcəklər və hamısı boyunlarını bükərək Onun hüzuruna gələcək.
88Sən dağları görüb onların sabit durduğunu zənn edərsən. Halbuki, onlar buludların keçdiyi kimi keçərlər. Bu, hər şeyi mükəmməl edən Allahın sənətidir. Həqiqətən, O, sizin etdiklərinizdən xəbərdardır. (Bəzi təfsirçilərə görə, bu ayə dünyanın hərəkət etdiyinə işarə edir. Yəni, ayədəki “dağların buludlar kimi keçməsi” ifadəsi yer kürəsinin hərəkətdə olduğuna dəlalət edir.)
89Hər kim yaxşı əməllərlə (Allahın hüzuruna) gələrsə, onun üçün ondan daha yaxşısı vardır. Onlar o gün dəhşətli qorxudan əmin olacaqlar.
90Hər kim pis əməllərlə (Allahın hüzuruna) gələrsə, onlar üzü üstə cəhənnəmə atılacaqlar. (Onlara belə deyiləcək:) “Siz ancaq etdiyiniz əməllərin cəzasını çəkirsiniz!”
91(De:) Şübhəsiz, mənə bu şəhərin (Məkkənin) Rəbbi olan və oranı müqəddəs edən Allaha ibadət etməyim əmr olunmuşdur. Hər şey Onundur. Mənə (Allaha) təslim olanlardan olmağım əmr olunmuşdur.
92Quran oxumağım da (əmr olunmuşdur). Artıq kim doğru yolu tutarsa, ancaq özü üçün doğru yolu tutmuş olar. Kim doğru yoldan azarsa, de ki: “Mən yalnız xəbərdar edənlərdənəm”.
93De: “Həmd Allaha məxsusdur! O, dəlillərini sizə göstərəcək, siz də onları biləcəksiniz”. Rəbbin sizin etdiklərinizdən xəbərsiz deyildir.
