4Həqiqətən, sizin ilahınız təkdir! (Bəzi təfsirçilər bu ayələrdə qeyd olunan “səf-səf düzülən, bağıraraq qovan və zikri oxuyanlar”ın mələklər olduğunu ifadə etmişlər.)
5O, göylərin, yerin və onların arasındakıların Rəbbidir. O, məşriqlərin də Rəbbidir. (Ayədəki “məşriq” sözünün cəmdə işlədilməsi il boyu günəşin şərqdəki fərqli yerlərdən çıxması ilə izah olunmuşdur.)
6Şübhəsiz ki, Biz ən yaxın göyü ulduzlarla bəzədik.
7Və onu hər bir asi şeytandan qoruduq.
8Onlar (mələklərə məxsus olan) ən ali məclisə qulaq asa bilməzlər və hər tərəfdən qovularlar.
9(Oradan) qovulub atılarlar. Onlar üçün daimi bir əzab vardır.
10Ancaq (mələklərin məclisindən bir söz dinləyib) çırpışdıran olarsa, dərhal alovlu bir ulduz onu təqib edər.
11Onlardan soruş: “Onlarımı yaratmaq daha çətindir, yoxsa yaratdıqlarımızı (mələkləri, yeri və göyləri)?!” Həqiqətən, Biz onları (insanları) yapışqan bir palçıqdan yaratdıq.
12Xeyr! Sən (Allahın qüdrətinə) təəccüblənirsən, onlar isə məsxərəyə qoyurlar.
13Onlara öyüd verildikdə ibrət almazlar.
14Onlar bir möcüzə gördüklərində onu məsxərəyə qoyarlar.
15Və belə deyərlər: “Bu, yalnız açıq-aşkar bir sehrdir.
16Biz ölüb torpaq və sür-sümük olduqdan sonra dirildiləcəyikmi?
17Əvvəlki atalarımız da dirildiləcəklərmi?”
18De: “Bəli, həm də siz zəlil olaraq dirildiləcəksiniz”.
19O (diriltmə) qorxunc bir səs (ikinci dəfə surun üfürülməsi) ilə olacaqdır. Onlar dərhal (dirilib ətrafa) baxacaqlar.
20Onlar: “Vay halımıza! Bu, haqq-hesab günüdür!” - deyəcəklər.
21Bu, yalanladığınız (yaxşı ilə pisi) ayırd etmə günüdür.
22(O gün mələklərə belə deyiləcək:) “Toplayın zalımları, onların yol yoldaşlarını və ibadət etdiklərini -
23Allahdan başqa! Onlara cəhənnəmin yolunu göstərin!
24Onları dayandırın! Çünki onlar sorğu-sual olunacaqlar”.
25(Onlara belə deyiləcək:) “Sizə nə olub ki, bir-birinizə yardım etmirsiniz?”
26Xeyr, onlar bu gün təslim olmuşlar.
27Onlar bir-biri ilə mübahisə etməyə başlayarlar.
28(Onların bir qismi digərlərinə) belə deyəcək: “Həqiqətən, siz bizə sağ tərəfdən gəlirdiniz (özünüzü haqlı göstərirdiniz)”.
29Onlar da belə deyəcəklər: “Xeyr, siz onsuz da iman gətirməmişdiniz.
30Sizin üzərinizdə bizim heç bir hökmranlığımız yox idi. Əksinə, siz özünüz azğın insanlar idiniz.
31Buna görə də bizim barəmizdə Rəbbimizin sözü (əzabı) vacib oldu. Həqiqətən, biz onu dadacağıq.
32Biz sizi haqq yoldan azdırdıq. Çünki özümüz də haqq yoldan azmışdıq”.
33Şübhəsiz ki, o gün onlar əzaba şərik olacaqlar.
34Həqiqətən, Biz günahkarlara belə edirik.
35Onlara: “Allahdan başqa heç bir ilah yoxdur!” – deyiləndə onlar təkəbbürlənirdilər.
36Və belə deyirdilər: “Bəyəm divanə bir şair üçün ilahlarımızı tərk edəcəyik?”
37Xeyr! O, haqqı gətirdi və peyğəmbərləri təsdiq etdi.
38Siz acı əzabı mütləq dadacaqsınız.
39Siz yalnız etdiyiniz əməllərin cəzasını çəkəcəksiniz.
40Ancaq Allahın ixlaslı qulları bundan istisnadır.
41Onlar üçün bilinən ruzilər -
42
43Meyvələr vardır. Onlara Nəim cənnətlərində ikram ediləcəkdir.
44Onlar taxtlar üstündə bir-biri ilə üzbəüz əyləşəcəklər.
45Onların ətrafında çeşmədən doldurulmuş qədəhlər dolandırılacaqdır.
47O nə başağrısı verər, nə də onunla sərxoş olarlar.
48Onların yanında baxışlarını yalnız onlara dikmiş irigözlü hurilər vardır.
49Onlar günəş görməmiş (ağappaq) yumurta kimidirlər.
50Onlar (cənnət əhli) bir-biri ilə söhbətləşməyə başlayacaqlar.
51Onlardan biri belə deyəcək: “Mənim bir yoldaşım vardı.
52O belə deyirdi: “Sən, həqiqətən, (yenidən dirilməyə) inananlardansanmı?
53Biz ölüb torpaq və sür-sümük olduqdan sonra (dirildilib) haqq-hesaba çəkiləcəyikmi?”
54Sonra o belə deyəcək: “Siz (cəhənnəmdəki o yoldaşıma) boylanıb baxdınızmı?”
55O özü (həmin yoldaşına) boylanıb baxacaq və onu cəhənnəmin ortasında görəcək.
56O, (cəhənnəmdəki yoldaşına) belə deyəcək: “Allaha and olsun ki, sən az qala məni də məhv edəcəkdin.
57Əgər Rəbbimin neməti olmasaydı, həqiqətən, mən də (cəhənnəmə) gətirilənlərdən olacaqdım”.
58(Cənnət əhli belə deyəcək:) “Biz ölməyəcəyik elə deyilmi?
59İlk (dünyadakı) ölümümüz istisna olmaqla! Əzaba da məruz qalmayacağıq”.
60Həqiqətən, bu, böyük uğurdur!
61(Dünyada) çalışanlar bunun kimisi üçün çalışsınlar!
62Ziyafət olaraq bu yaxşıdır, yoxsa zəqqum ağacı?
63Həqiqətən, Biz onu (zəqqum ağacını) zalımlar üçün bir imtahan etdik. (Kafirlər Qurandakı “cəhənnəmdə bitən ağac” sözünü eşitdikləri zaman: “Od ağacı yandırdığı halda necə olur ki, cəhənnəmdə ağac bitir?” - deyə bunu məsxərəyə qoymuşdular. Beləcə, bu söz onlar üçün bir imtahan oldu. Onlar Allahın istədiyi təqdirdə cəhənnəm odunun yandırmayacağı bir ağacı yaratmağa qadir olduğunu dərk etmədilər.)
64Həqiqətən, o, cəhənnəmin dibində bitən bir ağacdır.
66Onlar mütləq ondan yeyəcək və qarınlarını onunla dolduracaqlar.
67Sonra onun üstündən onlar üçün qaynar su qarışdırılmış bir içki vardır.
68Sonra onların qayıdacaqları yer, əlbəttə, cəhənnəmdir.
69Onlar (dünya həyatında) atalarını azğınlıq içində gördülər.
70Buna görə də onlar yüyürə-yüyürə atalarının izindən getdilər.
71Şübhəsiz, onlardan əvvəlkilərin (qədim millətlərin) çoxu azğınlığa düşmüşdü.
72Biz onlara da xəbərdar edən peyğəmbərlər göndərmişdik.
73Xəbərdar edilənlərin aqibətinin necə olduğuna bir bax!
74Ancaq Allahın ixlaslı qulları bundan istisnadır.
75Nuh Bizə yalvarmış, Biz də onun duasını gözəl bir şəkildə qəbul etmişdik.
76Onu və ailəsini böyük fəlakətdən xilas etmişdik.
77Yalnız onun nəslini davam etdirdik.
78Onun şan-şərəfini sonrakı nəsillər arasında da saxladıq.
79Aləmlər içində Nuha salam olsun!
80Şübhəsiz ki, Biz yaxşı əməl sahiblərini belə mükafatlandırırıq.
81O, həqiqətən, Bizim mömin qullarımızdan idi.
82Sonra digərlərini (iman gətirməyənləri) suda boğduq.
83Şübhəsiz, İbrahim də onun davamçılarından idi.
84Bir zaman o, Rəbbinin hüzuruna təmiz bir qəlblə gəlmişdi.
85O, atasına və qövmünə belə demişdi: “Siz nəyə ibadət edirsiniz?
86Allahdan başqa uydurma ilahlarmı istəyirsiniz?!
87Aləmlərin Rəbbi barəsində fikriniz nədir?” (Həzrət İbrahimin qövmü ulduzlara baxıb falçılıq edirdi. Onlar bir bayram günü İbrahimi də özləri ilə bayram keçirməyə dəvət etmişdilər.)
88Bu vaxt İbrahim ulduzlara nəzər etdi.
89Sonra da: “Mən xəstəyəm!” - dedi.
90Buna görə də onlar İbrahimdən üz çevirib getdilər.
91(İbrahim də) xəlvətcə onların ilahlarının (bütlərinin) yanına gedib belə dedi: “Yemirsiniz?
92Nə üçün danışmırsınız?”
93Sonra bütlərin yanına gəlib sağ əli ilə onları qırıb tökdü.
94(Bütpərəstlər) qaçaraq onun yanına gəldilər.
95İbrahim belə dedi: “Yonub düzəltdiyiniz şeylərəmi ibadət edirsiniz?
96Halbuki sizi də, sizin düzəltdiklərinizi də Allah yaratmışdır”.
97Onlar: “Onun üçün bir bina tikin və onu (oradakı) odun içinə atın!” - dedilər.
98(Bütpərəstlər) ona hiylə qurmaq istədilər, lakin Biz onları ən səfil kimsələrə çevirdik.
99İbrahim dedi: “Şübhəsiz ki, mən Rəbbimə gedirəm. O mənə doğru yolu göstərəcəkdir.
100Ey Rəbbim, mənə salehlərdən olan bir övlad ver!”
101Biz də onu həlim xasiyyətli bir oğlan uşağı ilə müjdələdik.
102Uşaq onunla gəzəsi yaşa çatdıqda İbrahim: “Ey oğlum! Mən yuxuda səni qurban kəsdiyimi görürəm. Sən bu barədə nə fikirləşirsən?” - dedi. Uşaq: “Atacan, sənə əmr olunanı et! İnşallah, mənim səbirlilərdən olduğumu görəcəksən”, - dedi.
103Hər ikisi (Allahın əmrinə) təslim olduğu və İbrahim onu üzüstə yatırdığı zaman
104Biz ona belə səsləndik: “Ey İbrahim!
105Yuxunu təsdiqlədin. Biz yaxşı əməl sahiblərini belə mükafatlandırırıq”.
106Şübhəsiz ki, bu, açıq-aydın bir sınaqdır.
107Biz (oğlunun) əvəzinə ona böyük bir qurbanlıq verdik.
108Onun şan-şərəfini sonrakı nəsillər arasında saxladıq.
109İbrahimə salam olsun!
110Biz yaxşı əməl sahiblərini belə mükafatlandırırıq.
111Həqiqətən, o, mömin qullarımızdandır.
112Onu salehlərdən bir peyğəmbər olan İshaq ilə də müjdələdik.
113Ona və İshaqa bərəkət verdik. Onların nəslindən yaxşı əməl sahibi də, açıq-aşkar özünə zülm edən də var.
114Şübhəsiz, Biz Musaya və Haruna da nemət verdik.
115Onların hər ikisini və qövmlərini böyük fəlakətdən xilas etdik.
116Onlara yardım etdik və onlar (düşmənə) qalib gəldilər.
117Hər ikisinə açıq-aydın başa düşülən kitabı (Tövratı) verdik.
118Biz onların hər ikisini doğru yola yönəltdik.
119Onların hər ikisinin şan-şərəfini sonrakı nəsillər arasında saxladıq.
120Musaya və Haruna salam olsun!
121Həqiqətən, Biz yaxşı əməl sahiblərini belə mükafatlandırırıq.
122Şübhəsiz, onların hər ikisi Bizim mömin qullarımızdandır.
123Həqiqətən, İlyas da peyğəmbərlərdəndir.
124Bir zaman o öz qövmünə belə demişdi: “Allahdan qorxmursunuzmu?
125Yaradanların ən yaxşısını qoyub Bəl bütünə dua edirsiniz?
126Sizin və əvvəlki atalarınızın Rəbbi olan Allahı qoyub (bu bütəmi sitayiş edirsiniz)?”
127Ancaq onlar onu yalanladılar. Buna görə də onlar hökmən (cəhənnəmə) gətiriləcəklər.
128Yalnız Allahın ixlaslı qulları bundan istisnadır.
129Onun şan-şərəfini sonrakı nəsillər arasında saxladıq.
130İlyasa salam olsun!
131Həqiqətən, Biz yaxşı əməl sahiblərini belə mükafatlandırırıq.
132Şübhəsiz ki, o, Bizim mömin qullarımızdandır.
133Həqiqətən, Lut da peyğəmbərlərdəndir.
134Bir zamanlar onu və bütün ailəsini xilas etmişdik.
135Ancaq geridə qalanlar arasındakı yaşlı qadın (Lutun zövcəsi) bundan istisnadır.
136Sonra da digərlərini məhv etdik.
137Siz səhər onların yanından keçib gedirsiniz,
138Axşam da. Hələ də dərk etmirsinizmi?
139Şübhəsiz, Yunis də peyğəmbərlərdəndir.
140Bir zaman o, yüklü bir gəmiyə minib qaçmışdı.
141(Gəmidəkilərlə) püşk atmışdı və uduzmuşdu. (Təfsirlərdə qeyd olunan rəvayətə görə, Yunis peyğəmbərin mindiyi gəminin yükü həddindən çox olduğu üçün gəmidəkilər öz aralarından bir nəfəri dənizə atmaq qərarına gəlmişdilər. Buna görə də aralarında püşk atmış və püşk Yunis peyğəmbərə çıxdığı üçün onu dənizə atmışdılar.)
142O (Rəbbinin izni olmadan qövmünü tərk etdiyi üçün) özünü qınayarkən bir balıq onu udmuşdu.
143Əgər o, Allahı təsbeh edənlərdən olmasaydı,
144Həqiqətən, qiyamət gününə qədər onun qarnında qalacaqdı.
145Beləcə, onu halsız bir vəziyyətdə boş bir sahilə atdıq.
146Və onun üstünə (kölgə salması üçün) balqabaq tağı bitirdik.
147Biz onu yüz min və daha çox kimsəyə peyğəmbər göndərdik. (Təfsirlərdə Həzrət Yunisin Mosuldakı Ninova şəhərinin xalqına peyğəmbər göndərildiyi qeyd olunur.)
148Nəhayət, onlar iman gətirdilər. Buna görə də Biz onları müəyyən vaxta qədər yaşatdıq.
149Onlardan: “Qızlar Rəbbinin, oğlanlar isə onlarındır, eləmi?” – deyə soruş.
150Yoxsa mələkləri dişi yaratmışıq və onlar da bunun şahidi olublar?!
151Bilin ki, onlar yalandan belə deyirlər:
152“Allahın övladı var”. Şübhəsiz ki, onlar yalançıdırlar.
153Məgər Allah oğlanları qoyub qızları seçmişdir?
154Sizə nə olub? Bu qərara necə gəlirsiniz?
155Heç düşünmürsünüzmü?
156Yoxsa sizin (buna dair) açıq bir dəlilinizmi var?
157Əgər doğru söyləyirsinizsə, kitabınızı gətirin!
158(Müşriklər) Allahla cinlər arasında qohumluq əlaqəsi olduğunu uydurdular. Şübhəsiz ki, cinlər də özlərinin (haqq-hesab yerinə) gətiriləcəklərini bilirlər.
159Allah onların isnad etdikləri sifətlərdən tamamilə uzaqdır, pakdır!
160Ancaq Allahın ixlaslı qulları bundan istisnadırlar. (Çünki onlar Allaha belə sifətlər isnad etməzlər.)
161(Ey Kafırlər!) Həqiqətən, siz və ibadət etdikləriniz,
162Heç kimi Allahın yolundan azdıra bilməzsiniz,
163Cəhənnəmə girəcək kimsədən başqa!
164(Mələklər belə deyərlər:) “Bizim hər birimizin müəyyən bir məqamı vardır.
165Şübhəsiz ki, biz səf-səf düzülürük.
166Allahı təsbeh edirik!”
167(Kafirlər) deyirdilər:
168“Əgər əvvəlkilərin kitablarından biri bizdə olsaydı,
169Həqiqətən, biz Allahın ixlaslı qulları olardıq”.
170Ancaq onu (Quranı) inkar etdilər. Onlar yaxın bir vaxtda biləcəklər.
171Həqiqətən, peyğəmbər olan qullarımıza söz vermişik ki,
172Onlara mütləq yardım olunacaqdır.
173Şübhəsiz ki, Bizim əsgərlərimiz qalib gələcəklər.
174Buna görə də sən bir müddət onlardan (müşriklərdən) üz çevir.
175Onlara bax! Onlar (əzabı) görəcəklər.
176Onlar əzabımızın tezliklə gəlməsinimi istəyirlər?
177O əzab onların yurduna endiyi zaman xəbərdar edilənlərin səhəri necə də pis olacaq!
178Sən bir müddət onlardan üz çevir.
179Sən (onlara) bax! Onlar (əzabı) görəcəklər.
180Yenilməz qüvvət sahibi olan Rəbbin onların isnad etdikləri sifətlərdən tamamilə uzaqdır, pakdır!
