2Bu Kitab yenilməz qüvvət sahibi və hər şeyi bilən Allah tərəfindən nazil edilmişdir.
3O, günahları bağışlayan, tövbələri qəbul edən, şiddətlə cəzalandıran və lütf sahibi olan Allahdır. Ondan başqa heç bir ilah yoxdur. Qayıdış yalnız Onadır.
4Kafirlərdən başqası Allahın ayələri haqqında mübahisə etməz. Onların şəhərlərdə (arxayınlıqla) gəzib dolaşmaları səni aldatmasın.
5Onlardan əvvəl Nuh qövmü və onlardan sonrakı tayfalar da (peyğəmbərləri) təkzib etmişdilər. Hər ümmət öz peyğəmbərini tutub öldürməyə çalışmış və batil vasitəsilə haqqı yox etməyə cəhd etmişdi. Buna görə də Mən onları (əzabla) yaxaladım. Mənim cəzalandırmağım necə idi?!
6Beləcə, kafirlərin cəhənnəm əhli olduqlarına dair Rəbbinin sözü həqiqət oldu.
7Ərşi daşıyanlar və onun ətrafındakılar (mələklər) Rəbbini həmd ilə təsbeh edir, Ona inanır və möminlərin bağışlanmasını diləyərək belə deyirlər: “Ey Rəbbimiz! Sənin mərhəmətin və elmin hər şeyi əhatə etmişdir. Ona görə də tövbə edib Sənin yoluna tabe olanları bağışla və onları cəhənnəm əzabından qoru!
8Ey Rəbbimiz! Həm onları, həm də onların atalarından, zövcələrindən və nəsillərindən əməlisaleh olanları özlərinə vəd etdiyin Ədn cənətlərinə daxil et! Şübhəsiz ki, Sən qüdrətlisən, hikmət sahibisən.
9Onları pisliklərdən qoru! Şübhəsiz ki, o gün Sən kimi pisliklərdən qorusan, ona rəhm etmiş olarsan. Böyük uğur məhz budur!”
10Kafirlərə: “Şübhəsiz ki, Allahın qəzəbi sizin özünüzə olan qəzəbinizdən daha böyükdür. Çünki siz iman gətirməyə dəvət olunurdunuz, ancaq inkar edirdiniz”, - deyə nida ediləcək.
11Onlar: “Ey Rəbbimiz! Sən bizi iki dəfə öldürdün, iki dəfə də diriltdin. Biz də öz günahlarımızı etiraf etdik. Elə isə (cəhənnəmdən) çıxmaq üçün bir yol varmı?” - deyəcəklər. (Təfsirçilər bu ayədə qeyd edilən iki dəfə öldürmə və iki dəfə diriltməni belə izah etmişlər: “Birinci ölüm insanın dünyaya gəlməmişdən əvvəlki halı, ikinci ölüm isə dünyadan köçməsidir. Birinci diriltmə insanın dünyaya gəlməsi, ikinci diriltmə isə axirətdə yenidən dirilməsidir”.)
12(Onlara belə deyiləcək:) “Bu ona görədir ki, Allahın təkliyinə dəvət olunarkən siz inkar edir, Ona şərik qoşulduqda isə buna inanırdınız. Artıq hökm uca və böyük olan Allahındır”.
13Sizə Öz (varlığının) dəlillərini göstərən və göydən sizin üçün ruzi endirən Odur. Yalnız Allaha yönələnlər düşünüb ibrət alarlar.
14Kafirlərin xoşuna gəlməsə də, dini yalnız Allaha məxsus edərək Ona dua edin!
15Dərəcələri yüksəldən və ərşin sahibi olan Allah (insanları) qovuşma (axirət) günü ilə qorxutmaq üçün Öz əmrindən olan vəhyi bəndələrindən istədiyinə nazil edir. (Təfsirlərdə “dərəcələri yüksəldən” ifadəsinə “göyləri bir-birinin üstünə qurub ucaldan”, “dünyada qullarına uca məqamlar verən”, “cənnətdəki məqamlarını yüksəldən”, “möminlərin savab dərəcələrini ucaldan” kimi mənalar verilmişdir.)
16O gün onlar (qəbirlərindən) çıxacaqlar. Onların heç bir şeyi Allahdan gizli qalmaz. (O gün Allah buyuracaq:) “Bu gün hökmranlıq kimə məxsusdur? - Tək və hər şeyə qalib gələn Allaha!”
17Bu gün hər kəsə qazandığının əvəzi veriləcəkdir. Bu gün heç bir haqsızlıq olmayacaqdır. Şübhəsiz ki, Allah sürətlə haqq-hesab çəkəndir.
18Yaxınlaşan gün barəsində onlara xəbərdarlıq et! Çünki o zaman onların ürəkləri ağızlarına gələcək və qəm-qüssə içində olacaqlar. Zalımların nə bir dostu, nə də sözü keçən bir şəfaətçisi vardır.
19Allah xain baxışları və qəlblərin gizlətdiyini bilir.
20Allah ədalətlə hökm verər. Ondan başqa dua etdikləri isə heç bir şeyə hökm verə bilməzlər. Şübhəsiz ki, Allah hər şeyi eşidəndir, görəndir.
21Məgər onlar yer üzündə gəzib-dolaşaraq özlərindən əvvəlkilərin aqibətinin necə olduğuna baxmadılarmı? Halbuki onlar bunlardan daha qüvvətli və yer üzündə daha çox iz qoyub getmiş kimsələr idi. Ancaq günahlarına görə Allah onları (əzabla) yaxaladı. Onları Allahdan qoruyan da olmadı.
22Bu ona görə idi ki, peyğəmbərləri özlərinə açıq-aydın möcüzələr gətirmiş, ancaq onlar inkar etmişdilər. Buna görə də Allah onları (əzabla) yaxaladı. Şübhəsiz ki, O, qüvvətlidir, cəzası şiddətlidir.
23Biz Musanı möcüzələrimizlə və açıq-aydın bir dəlillə göndərdik -
24Fironun, Hamanın və Qarunun yanına. Ancaq onlar: “Bu, çox yalançı bir sehrbazdır!” - dedilər.
25Musa Bizim tərəfimizdən onlara haqqı gətirdikdə onlar: “Onunla birlikdə iman gətirənlərin oğullarını öldürün, qadınlarını isə sağ buraxın!” - dedilər. Kafirlərin hiyləsi, əlbəttə, boşa çıxar.
26Firon dedi: “Buraxın məni Musanı öldürüm! Qoy o Rəbbini (köməyə) çağırsın. Həqiqətən, mən onun sizin dininizi dəyişdirəcəyindən, yaxud yer üzündə fitnə-fəsad törədəcəyindən qorxuram”.
27Musa isə: “Mən haqq-hesab gününə inanmayan hər bir təkəbbürlüdən mənim də, sizin də Rəbbiniz olan Allaha sığındım!” - dedi.
28Firon ailəsindən olub imanını gizlədən bir nəfər mömin belə dedi: “Siz bir adamı yalnız: “Rəbbim Allahdır!” - dediyinə görə öldürəcəksiniz? Halbuki o, Rəbbinizdən sizə açıq-aşkar möcüzələr gətirmişdir. Əgər o yalançıdırsa, onun yalanı öz əleyhinədir. Əgər o doğru deyirsə, sizə vəd etdiyinin (əzabın) bir qismi sizə toxunar. Şübhəsiz ki, Allah həddi aşan yalançını doğru yola yönəltməz.
29Ey qövmüm! Bu gün hökmranlıq yer üzündə qalib olan sizlərin əlindədir. Ancaq Allahın əzabı gələrsə, bizə kim kömək edəcək?” Firon: “Mən sizə yalnız öz fikrimi bildirir və doğru yolu göstərirəm!” - dedi.
30Mömin olan şəxs isə belə dedi: “Ey qövmüm! Həqiqətən, mən (keçmiş) firqələrin başına gələn gün kimi bir günün sizin də başınıza gəlməsindən qorxuram.
31Nuh, Ad, Səmud qövmü və onlardan sonrakıların başına gələn kimi (bir bəlanın sizin başınıza gəlməsindən qorxuram). Allah bəndələrinə zülm etmək istəməz.
32Ey qövmüm! Həqiqətən, mən sizin üçün ah-nalə günündən qorxuram.
33Siz o gün arxanızı dönüb qaçacaqsınız. Sizi Allahdan qoruyan olmayacaq. Allah kimi haqq yoldan azdırarsa, onu heç kim doğru yola yönəldə bilməz”.
34Şübhəsiz ki, daha əvvəl Yusif də sizə açıq-aşkar dəlillər gətirmişdi. Ancaq onun sizə gətirdiklərinə şübhə edirdiniz. Nəhayət, Yusif vəfat etdiyi zaman siz: “Allah ondan sonra peyğəmbər göndərməyəcəkdir”, - dediniz. Allah həddi aşan və şübhə edən kəsləri haqq yoldan belə azdırar.
35Özlərinə heç bir dəlil gəlmədən Allahın ayələri barəsində mübahisə edənlər həm Allahın, həm də iman gətirənlərin nəzdində böyük bir nifrətlə qarşılanarlar. Allah təkəbbürlü hər bir zalımın qəlbini belə möhürləyər.
36Firon dedi: “Ey Haman, mənim üçün elə bir hündür qüllə tik ki, mən onunla çata bilim yollara -
37Göylərə gedən yollara və Musanın ilahını görüm. Həqiqətən, mən onun yalançı olduğunu düşünürəm”. Beləcə, Firona pis əməli gözəl göstərildi və haqq yoldan çıxarıldı. Fironun hiyləsi, əlbəttə, boşa çıxdı.
38Mömin olan şəxs dedi: “Ey qövmüm, mənə tabe olun ki, sizi doğru yola aparım.
39Ey qövmüm! Bu dünya həyatı yalnız müvəqqəti bir dolanacaqdan ibarətdir. Axirət isə əbədiyyət yurdudur.
40Kim pis bir iş görərsə, yalnız etdiyi pis iş qədər cəza alar. Mömin olub yaxşı bir iş görən kişi, yaxud qadın isə cənnətə girəcək və orada onlara saysız-hesabsız ruzilər veriləcəkdir.
41Ey qövmüm! Nə üçün mən sizi qurtuluşa çağırdığım halda siz məni cəhənnəmə çağırırsınız?!
42Siz məni Allahı inkar etməyə və barəsində heç nə bilmədiyim şeyləri Ona şərik qoşmağa çağırırsınız. Halbuki mən sizi yenilməz qüvvət sahibi və çox bağışlayan Allaha çağırıram.
43Heç şübhəsiz, sizin məni dəvət etdikləriniz nə dünyada, nə də axirətdə çağırışa cavab verə bilər. Həqiqətən, dönüşümüz Allahadır. Həddi aşanlar isə cəhənnəm əhlidirlər.
44Sizə dediklərimi xatırlayacaqsınız. Mən öz işimi Allaha həvalə edirəm. Şübhəsiz ki, Allah bəndələrini görür”.
45Beləcə, Allah həmin şəxsi onların hiylələrinin şərindən qorudu. Firon qövmünü isə pis bir əzab bürüdü.
46Onlar səhər-axşam odda yandırılacaqlar. Qiyamətin qopacağı gün belə deyiləcəkdir: “Firon qövmünü ən şiddətli əzaba salın!” (Bu ayə təfsirçilər tərəfindən qəbir əzabının gerçək olduğuna dəlil göstərilmişdir.)
47Onlar cəhənnəmdə bir-biri ilə mübahisə etdikləri zaman (dünyada ikən) aciz olanlar təkəbbürlənənlərə: “Biz sizin arxanızca gedirdik. İndi siz cəhənnəm əzabının bir hissəsini bizdən sovuşdura bilərsinizmi?” - deyəcəklər.
48Təkəbbürlənənlər: “Biz hamımız cəhənnəmin içindəyik. Şübhəsiz ki, Allah qulların arasında hökmünü vermişdir!” - deyəcəklər.
49Cəhənnəmdəkilər cəhənnəm gözətçilərinə: “Rəbbinizə dua edin ki, bircə gün də olsa əzabımızı yüngülləşdirsin!” - deyəcəklər.
50Gözətçilər: “Peyğəmbərləriniz sizə açıq-aşkar möcüzələr gətirməmişdilərmi?” - deyə soruşacaq, onlar da: “Bəli!” - deyə cavab verəcəklər. Gözətçilər: “Elə isə özünüz dua edin!” - deyəcəklər. Kafirlərin duası isə mütləq boşa çıxar.
51Biz, əlbəttə, peyğəmbərlərimizə və iman gətirənlərə həm dünyada, həm də şahidlərin şahidlik edəcəkləri gündə yardım edəcəyik.
52O gün üzrxahlıq etmələri zalımlara heç bir fayda verməyəcəkdir. Onlar üçün lənət və pis bir məskən vardır.
53Biz Musaya doğru yolu göstərən rəhbəri (Tövratı) verdik və İsrail oğullarını o Kitaba varis etdik.
54O Kitab ağıl sahibləri üçün doğru yol rəhbəri və öyüddür.
55Ona görə də səbir et! Şübhəsiz ki, Allahın vədi haqdır. Sən günahlarının bağışlanmasını dilə və səhər-axşam Rəbbini həmd ilə təsbeh et!
56Şübhəsiz ki, özlərinə heç bir dəlil gəlmədiyi halda Allahın ayələri barəsində mübahisə edənlərin qəlblərində təkəbbürdən başqa bir şey yoxdur. Onlar buna əsla çata bilməyəcəklər. Ona görə də Allaha sığın! Həqiqətən, O, hər şeyi eşidəndir, görəndir.
57Şübhəsiz, göylərin və yerin yaradılması insanların yaradılmasından daha böyük bir işdir. Lakin insanların çoxu bunu bilməz.
58Kor ilə görən, iman gətirib yaxşı işlər görənlərlə pis işlər görənlər eyni deyildir. Nə qədər az düşünürsünüz!
59Qiyamət mütləq gələcəkdir, bunda heç bir şübhə yoxdur. Lakin insanların çoxu buna inanmır.
60Rəbbiniz belə buyurdu: “Mənə dua edin ki, dualarınızı qəbul edim! Şübhəsiz ki, Mənə ibadət etməyi tərk edib təkəbbürlənənlər zəlil bir halda cəhənnəmə girəcəklər”.
61Dincəlməyiniz üçün gecəni, görə bilməyiniz üçün də gündüzü yaradan Allahdır. Həqiqətən, Allah insanlara qarşı lütfkardır. Lakin insanların çoxu şükür etməz.
62Bu, hər şeyin xaliqi olan Rəbbiniz Allahdır. Ondan başqa heç bir ilah yoxdur! Bəs necə olur ki, haqq yoldan döndərilirsiniz?!
63Allahın ayələrini inkar edənlər haqq yoldan belə döndərilirlər.
64Sizin üçün yeri məskən, göyü də tavan edən, sizə surət verib sizi ən gözəl surətə salan və sizə təmiz qidalardan ruzi verən Allahdır. Bu, sizin Rəbbiniz olan Allahdır. Aləmlərin Rəbbi olan Allah çox ucadır.
65O daim diridir. Ondan başqa heç bir ilah yoxdur! Elə isə dini yalnız Ona məxsus edərək dua edin! Aləmlərin Rəbbi olan Allaha həmd olsun!
66De: “Allahdan başqa dua etdiklərinizə ibadət etməyim Rəbbimdən gələn açıq-aşkar dəlillərlə mənə qadağan olunmuşdur. Mənə aləmlərin Rəbbinə təslim olmağım əmr olunmuşdur”.
67Sizi torpaqdan, sonra nütfədən, sonra laxtalanmış qandan yaradan, sonra sizi (ana bətnindən) uşaq olaraq çıxardan, sonra yetkinlik yaşına çatasınız, sonra da qocalasınız deyə yaşadan Odur. Sizdən kimisi də daha əvvəl vəfat edir. Bu ona görədir ki, siz müəyyən bir vaxta qədər yaşayasınız və bəlkə (bunları) düşünüb dərk edəsiniz.
68Dirildən də, öldürən də Odur. O, bir işin olmasını istədiyi zaman ona yalnız: “Ol!” - deyər, o da dərhal olar.
69Allahın ayələri barəsində mübahisə edənləri görmədinmi? Onlar necə olur ki, haqq yoldan döndərilirlər?!
70Kitabı (Quranı) və peyğəmbərlərimizə göndərdiklərimizi təkzib edənlər tezliklə (həqiqəti) biləcəklər.
71O zaman onlar boyunlarında halqalar və zəncirlər olduğu halda sürüklənəcəklər -
72Cəhənnəmə sonra da odun içində yandırılacaqlar.
73Sonra da onlara belə deyiləcək: “Haradadır şərik qoşduqlarınız -
74Allahdan başqa?!” Müşriklər: “Onlar bizdən uzaqlaşıb yoxa çıxdılar. Əslində, biz daha əvvəl heç bir şeyə dua etmirdik”, - deyəcəklər. Allah kafirləri belə azdırar.
75(Onlara belə deyiləcək:) “Bu, sizin yer üzündə haqsız yerə sevinməyinizə və qürrələnməyinizə görədir.
76Əbədi qalmaq üzrə cəhənnəmin qapılarından girin!” Təkəbbürlənənlərin sığınacaq yeri necə də pisdir!
77Ona görə də səbir et! Həqiqətən, Allahın vədi haqdır. Heç şübhəsiz, ya onlara vəd etdiyimizin (əzabın) bir qismini sənə göstərəcəyik, ya da daha əvvəl sənin canını alacağıq. Onlar Bizə qaytarılacaqlar.
78Biz səndən əvvəl də peyğəmbərlər göndərmişdik. Onlardan hekayətini sənə danışdığımız da var, danışmadığımız da. Heç bir peyğəmbər Allahın izni olmadan hər hansı bir ayə (möcüzə) gətirə bilməz. Allahın əmri gəldiyi zaman haqq öz yerini tapar və yalançılar oradaca ziyana uğrayarlar.
79Bəzilərinə minəsiniz, bəzilərini də yeyəsiniz deyə heyvanları sizin üçün yaradan Allahdır.
80Onlarda sizin üçün başqa faydalar da vardır. Ürəyinizin istədiyi yerə onlar vasitəsilə gedib çatırsınız. Həm onlarla, həm də gəmilərlə səyahət edirsiniz.
81Allah Öz ayələrini (varlığının dəlillərini) sizə göstərir. Elə isə Allahın ayələrindən hansını inkar edə bilərsiniz?!
82Onlar yer üzündə dolaşıb özlərindən əvvəlkilərin aqibətinin necə olduğuna baxmadılarmı? Onlar bunlardan sayca daha çox, daha qüvvətli və yer üzündə daha çox iz qoyub getmiş kimsələr idi. Ancaq onların qazandıqları özlərinə heç bir fayda vermədi.
83Peyğəmbərləri onlara açıq-aydın möcüzələr gətirdiyi zaman onlar öz elmləri ilə qürrələndilər. Beləcə, istehza etdikləri əzab onları bürüdü.
84Onlar əzabımızın şiddətini gördükdə: “Biz Allahın tək olduğuna inandıq və Ona qoşduğumuz şərikləri inkar etdik!” - dedilər.
85Əzabımızın şiddətini gördükləri zaman iman etmələri onlara heç bir fayda vermədi. Bu, Allahın əzəldən bəri qulları barəsindəki qanunudur. Kafirlər oradaca ziyana uğradılar.
